Του Νίκου Δελφάκη

Ας πω κάτι κι εγώ για την 3η Σεπτέμβρη, 40 χρόνια ακριβώς από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, ένα κόμμα που, είτε αρέσει σε κάποιον, είτε όχι, είχε πρωτεύοντα ρόλο στην Ελλάδα τής μεταπολίτευσης. Με όποια καλά και όποια κακά. Σαν ένας τρίτος εγώ, δεν θα μπορούσα και δεν θέλω να πω και πολλά, δύο μόνο:

1) Η εμφάνισή του, η εκρηκτική του άνοδος και η διάρκεια που είχε, πέραν της «τέχνης στην πολιτική τακτική» του Ανδρέα, βασίζονταν σε αντικειμενικά δεδομένα και καταστάσεις στη χώρα. Είναι αυτό που δεν κατάλαβε η τότε ΝΔ και θεωρούσε ότι επρόκειτο για μια παρένθεση της κυριαρχίας της (1982-1985), που θα έκλεινε - σταματούσε στις εκλογές του 1985.
2) Ποτέ άλλοτε δεν είχαν υπάρξει, ίσως, στην πολιτική ιστορία τής χώρας, ιδανικότερες συνθήκες για ένα κόμμα, να εφαρμόσει το πρόγραμμά του: α) 48% και πλέον - παντοδυναμία, β) ΄Ενας λαός στη συντριπτική του πλειοψηφία έτοιμος να δεχτεί και κυρίως να στηρίξει αλλαγές, μεταρρυθμίσεις, πολιτικές κλπ, και γ) το πιο κρίσιμο, ένας αδιαμφισβήτητος αρχηγός – πρωθυπουργός, που όχι μόνο δεν είχε ισχυρή αντιπολίτευση στο εσωτερικό τού κόμματός του, αλλά την γενική, σχεδόν, αποδοχή, ώστε μπορούσε να επιβάλλει οτιδήποτε, χωρίς πολλές συγκρούσεις. Κανείς άλλος μετέπειτα πρωθυπουργός δεν είχε αυτή την απολύτως ευνοϊκή περίσταση. Μα κανείς.
Δυστυχώς, σύντομα έρρεψε, ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός εννοώ, στον λαϊκισμό και στον γνωστό πολιτικαντισμό, κατ΄ εμέ, βέβαια, με τα όποια αρνητικά αποτελέσματα. Κι αν πει κανείς : «Μα αυτή ήταν η κοινωνία, τι να γίνει;», ακριβώς γι αυτό επισημαίνω τις ιδανικές συνθήκες που προανέφερα, δεν αρκεί να ρίξει κανείς το φταίξιμο στην κοινωνία. Αυτή είναι ή ήταν, όπως είναι ή ήταν.

(Τα παραπάνω δεν μειώνουν τα όποια θετικά, θα μου έλεγε κάποιος ότι υπήρξαν, δεν κάνω γενική αποτίμηση, αναφέρω τα δύο πιο κρίσιμα, κατά την ταπεινή μου γνώμη).