Ομιλία του Π.Ι.Καραφωτιά στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών
Με την ευκαιρία της 70ης Επετείου του ΟΗΕ και της ήττας του Αξονα
Όπως είναι γνωστό, ο ΟΗΕ ιδρύθηκε στις 24 Οκτωβρίου 1945 από τα Ηνωμένα Εθνη, τις, αρχικά, 14 Δημοκρατικές Δυνάμεις-μεταξύ τους και η Ελλάδα-το 1941,που μετά αυξήθηκαν σε 26, και τελικά σε 50 όταν υπογράφηκε και επικυρώθηκε ο Καταστατικός Χάρτης του Οργανισμού τους, και οι οποίες κατόρθωσαν, θυσιάζοντας περίπου 70 εκατομμύρια ψυχές, να νικήσουν τις ναζιστικές, φασιστικές και μιλιταριστικές Δυνάμεις (τον Αξονα) που απειλούσαν θανάσιμα την ανθρωπότητα.

Μπορούμε να χωρίσουμε την ιστορία των Ηνωμένων Εθνών, επιγραμματικά, σε 5 περιόδους: 1) 1941-1945 : Η Ηρωϊκή Περίοδος, όπου πέτυχαν να αντιμετωπίσουν τον «Αξονα και να διαφυλάξουν την όποια «δημοκρατία». 2)1946-1986: Τα Ηνωμένα –διχασμένα Εθνη στην κλίνη του «Προκρούστη», όπου, εξαιτίας του Ψυχρού Πολέμου, της διχαστικής πολιτικής των δυο Υπερδυνάμεων, απέτυχαν να εδραιώσουν τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια καθώς και το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ. 3) 1986-1990: Η περίοδος ελπίδων και ψευδαισθήσεων: Τα διχασμένα-Ηνωμένα Εθνη επανενώνονται λόγω της προσέγγισης Ρέηγκαν-Γκορμπατσώφ και δημιουργούνται ελπίδες, οι οποίες, όμως, σύντομα θα αποδειχθούν φρούδες. 4) 1991-2001: τα Ηνωμένα Εθνη ξαναδιχάζονται. Νέος «Ψυχρός Πόλεμος» με «καυτές» κρίσεις: Ο πόλεμος του Κόλπου, Αφγανιστάν, Βαλκάνια, Σομαλία κ.λπ. με τις γνωστές τραγικές συνέπειες. Η θητεία του ΓΓ Μπούτρος-Μπούτρος Γκάλι, του εμπνευστή του περίφημου «Οδηγού Ειρήνης», που αν είχε υιοθετηθεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις η μοίρα της ανθρωπότητας θα ήταν πολύ καλύτερη, δεν ανανεώνεται...5) 2001-2008 : Τα Ηνωμένα Εθνη παγιδευμένα στο φαύλο κύκλο του νέου εχθρού: τρομοκρατία-αντιτρομοκρατία-τρομοκρατία. Μετά την τρομοκρατική επίθεση στην Αμερική, η πολύμορφη τρομοκρατία, ως Λερναία Υδρα, αποτελεί τη νέα μάστιγα στην οποίαν, όμως, διάφορα κυκλώματα εξουσίας και κερδοσκοπίας επενδύουν επιβάλλοντας τη θέλησή τους στον ΟΗΕ υπονομεύοντας τον σε σημείο που στρατιωτικοί συνασπισμοί να τον υποκαθιστούν. 6) 2008-2015: Συνεχίζεται η υπονόμευση και απαξίωση του ΟΗΕ από το νέο «Ψυχρό Πόλεμο» με «καυτές» συγκρούσεις σε διάφορα μέρη, ιδιαίτερα στην τραγική Μέση Ανατολή λόγω των σοβαρών γεωπολιτικών και γεωστρατηγικών ανταγωνιζόμενων συμφερόντων και της εμφάνισης ενός θανάσιμου πρωταγωνιστή- εχθρού: τους Τζιχαντιστές (ISIS) που τείνουν να ξεπεράσουν τον Αξονα στη βαρβαρότητα και στις φρικαλεότητες, και που θυμίζουν εκείνες αρχαίων βαρβάρων, Ρωμαίων, Οθωμανών κ.ά. Όμως, τα ερωτήματα των ανθρώπων, που προβληματίζονται για τα παγκοσμίως τεκταινόμενα, εντός και εκτός ΟΗΕ, που λόγω της παγκοσμιοποίησης αγγίζουν ή θα αγγίξουν όλα τα κράτη τηρουμένων των αναλογιών, σε συνάρτηση με τα στρατηγικά κ.ά. συμφέροντα των βασικών παικτών του παγκόσμιου «σκακιού», παραμένουν αναπάντητα, εκτός των παροικούντων την Ιερουσαλήμ, που γνωρίζουν ή συμπράττουν στις εξελίξεις. Και τα ερωτήματα, όσον αφορά το θεσμικό και πολιτικό σκέλος, είναι, μεταξύ άλλων, τα εξής: 1) Γιατί, μετά την ήττα του Αξονα, οι Μεγάλες Δυνάμεις επέβαλαν «φασιστικά» την απόλυτη θέλησή τους στη μεγάλη πλειοψηφία των κρατών-μελών του ΟΗΕ με το σκανδαλώδες προνόμιο του δικαιώματος αρνησικυρίας, του περιβόητου Βέτο, εξουδετερώνοντας οποιαδήποτε αντίδραση της πλειοψηφίας; Η πιο γνωστή και χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της Κορέας το 1950, όπου οι ΗΠΑ, κατόπιν της αποχώρησης του Σοβιετικού Αντιπροσώπου από τo Συμβούλιο Ασφαλείας, προσφεύγουν Στη Γενική Συνέλευση, όπου η πλειοψηφία είναι με το μέρος τους, και με την ειρωνικά αντιφατική “Aπόφαση που Ενώνει για την Ειρήνη» (Uniting for Peace Resolution), επεμβαίνουν στρατιωτικά σε συνεργασία με άλλες συμμαχικές χώρες. Τελικά, εξαιτίας του Βέτο, η Γενική Συνέλευση έχει αποδυναμωθεί, έχει κατακερματισθεί με αποτέλεσμα τα 193 κράτη- μέλη της να άγονται και φέρονται από μια μικρή ομάδα στο Συμβούλιο Ασφαλείας ενώ η παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια εξακολουθούν να αποτελούν χίμαιρα. Συνολικά 265 Βέτο έχουν προβληθεί, τα περισσότερα από τις δυο Υπερδυνάμεις, παραλύοντας τους μηχανισμούς του Οργανισμού για την επίλυση σοβαρών πολιτικών προβλημάτων. Και είναι διαχρονικά επίκαιρη η παραίνεση του αείμνηστου Αμερικανού Γερουσιαστή Γουίλιαμ Φουλμπράϊτ το 1972 προς τα μικρά και μεσαία κράτη, να μην αντιμετωπίζουν τις Υπερδυνάμεις με πνεύμα υποτελείας, αλλά να συσπειρωθούν και να επιβάλουν σε εκείνες το σεβασμό προς τον ΟΗΕ! 2) Ένα άλλο καίριο ερώτημα είναι γιατί, όσον αφορά την πρόληψη ή αποτροπή συγκρούσεων, τηρούνται δύο μέτρα και δυο σταθμά; Στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στην τ. Γιουγκοσλαβία κ.ά. υπήρξε στρατιωτική επέμβαση ενώ στην Κύπρο, ανεξάρτητο κράτος μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ, εξακολουθεί να είναι ανεκτή η ξένη στρατιωτική κατοχή τμήματός της. 3) Γιατί τόσες δεκαετίες, παρόλη τη φρίκη και τη δυστυχία σε πολλά μέρη του κόσμου εξαιτίας και της προληπτικής και αποτρεπτικής αναποτελεσματικότητας του ΟΗΕ, δεν έχει αναθεωρηθεί ο Χάρτης ώστε να πρυτανεύει γνήσιο δημοκρατικό πνεύμα, να γίνεται σεβαστή η αρχή της πλειοψηφίας ώστε ο Οργανισμός να είναι αποτελεσματικός στην εκπλήρωση της ιερής αποστολής του; 4) Γιατί τόσες δεκαετίες δεν έχει γίνει δεκτό το αίτημα των λαών να καταργηθούν οι πόλεμοι, ο πόλεμος γενικά να τεθεί εκτός νόμου, να απαγορεύεται ρητά και να υπάρχουν μηχανισμοί προληπτικού και αποτρεπτικού ελέγχου συγκρούσεων ώστε τα τεράστια ποσά που σπαταλούνται για ανθρωποκτόνους σκοπούς, να αξιοποιούνται για την αντιμετώπιση καίριων προβλημάτων; Η πρώτη τέτοια προσπάθεια έγινε το 1928 στο πλαίσιο του Συμφώνου Αμερικής και Γαλλίας, (το περίφημο Kellogg-Briand Pact), αλλά απέτυχε οικτρά γιατί, στο μεταξύ, οι επιχειρήσεις παραγωγής και εμπορίας όπλων είχαν καταστεί «κράτος εν κράτει». Και στη συνέχεια, κάθε τέτοια προσπάθεια ήταν a priori καταδικασμένη σε αποτυχία. Και ας μη ξεχνάμε ότι οι χώρες-μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί και έμποροι όπλων, ενώ οι μεγαλύτεροι αγοραστές είναι αναπτυσσόμενες χώρες! Κι όταν ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας επιβιώνει χάρη στην παραγωγή και στο εμπόριο όπλων, πέραν από τα κραυγαλέα και σκανδαλώδη προνόμια ορισμένων, τι ελπίδες υπάρχουν για τον τερματισμό της ανθρωποσφαγής, των ανθρωποθυσιών; 5) Ενα άλλο συναφές ερώτημα είναι, δεδομένου ότι το κρατούν σύστημα στυγνού ανταγωνισμού δεν μπορεί να επιβιώσει δίχως εχθρούς, ποιοί τους προκαλούν και ποιοί τους χρηματοδοτούν και υποθάλπουν; To ερώτημα αυτό έχει ιδιαίτερη βαρύτητα σχετικά με τους Τζιχαντιστές. Ποια σκοτεινά κυκλώματα τους ενισχύουν και για ποιο λόγο; 6) Και κάτι ακόμη που άμεσα αφορά και την Πατρίδα μας : Γιατί ο ΟΗΕ δεν παρεμβαίνει με Οργανώσεις του να επιλύσει το καίριο οικονομικό πρόβλημα ορισμένων χωρών που η διαιώνισή του μπορεί να αποτελέσει απειλή για τη διεθνή ειρήνη; Μήπως οι αδύναμες χώρες αποτελούν πειραματόζωα και μοχλούς υπονόμευσης της ειρήνης ώστε κάποιοι να επενδύουν σε πολέμους; Γιατί δεν ενισχύουν τον ΟΗΕ ώστε με τις δεκάδες Οργανώσεις του να μπορέσει να εκριζώσει τα γενεσιουργά αίτια των πολέμων όπως την πείνα, τη φτώχια, την αδικία, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την άγνοια, το θρησκευτικό φανατισμό, τη διαφθορά κ.ά. Ο Οδηγός Ειρήνης του Μπούτρος-Γκάλι θα μπορούσε να προσφέρει τη λύση. Γιατί δεν τον επαναφέρουν και εγκρίνουν; Μήπως οι κατά το Δημοσθένη «παραξίαν ευτυχούντες» ηδονίζονται με το να προσφέρουν ελεημοσύνη σε κοινωνία «ζητιάνων»; 7) Οσον αφορά στο ΓΓ του Οργανισμού, σύμφωνα με το άρθρο 99 του Χάρτη έχει το δικαίωμα «να επιστήσει την προσοχή του Συμβουλίου Ασφαλείας για οποιοδήποτε ζήτημα που κατά τη γνώμη του μπορεί να απειλήσει τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια». Πέραν, όμως, από το άρθρο 99, η Διακήρυξη της Γενικής Συνέλευσης το 1988, για την Πρόληψη και Απομάκρυνση των Διενέξεων και Καταστάσεων που Μπορούν να Απειλήσουν τη Διεθνή Ειρήνη και Ασφάλεια, ενισχύει τις εξουσίες του ΓΓ. Από το «μπορεί» (may) προχωράει στο «πρέπει» (should). Ωστόσο, το ερώτημα είναι: Οι ΓΓ έχουν αξιοποιήσει επαρκώς τις δυνατότητες που ο Χάρτης τους παρέχει καθώς και η Διακήρυξη ή, όπως επισημαίνουν παρατηρητές, περιμένουν το «πράσινο φώς» από ισχυρές Δυνάμεις των οποίων λειτουργούν ως «φερέφωνα», και όχι πιστοί θεματοφύλακες του Χάρτη; Και θυμόμαστε τη συγκλονιστική περίπτωση του ανεπανάληπτου ΓΓ Ντάγκ Χάμμερστζιολντ που, προστατεύοντας το κύρος του Χάρτη, αντιστάθηκε στις Υπερδυνάμεις, αλλά είχε τραγικό τέλος. Επίσης, η παραδοχή του τ.ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Αναν ότι η τρομερή γενοκτονία στη Ρουάντα μπορούσε να είχε αποτραπεί! Αραγε, οι εμφύλιες συρράξεις και οι γενοκτονίες, κ.λπ. που συμβαίνουν σήμερα, δεν μπορούν να προληφθούν ή αποτραπούν; ΄Η οι τραγωδίες με τους πρόσφυγες και το σύγχρονο φρικτό δουλεμπόριο; Μήπως, κάποιοι εντός και εκτός του Οργανισμού παίζουν, με περίσσεια υποκρισία και αδιαφάνεια, το ανίερο παιχνίδι της υπονόμευσης του Οργανισμού που τον χρησιμοποιούν σαν άλλοθι για την ικανοποίηση ανήθικων και παράνομων συμφερόντων, ανοίγοντας όμως τον Ασκό του Αιόλου για να επενδύσουν και σ’ αυτόν; Οσον αφορά το οικονομικό σκέλος, είναι γνωστό ότι στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου αλλά και μετά, ορισμένες χώρες, ιδιαίτερα οι Υπερδυνάμεις, υπήρξαν ασυνεπείς προς τις οικονομικές τους υποχρεώσεις προς τον Οργανισμό με αποτέλεσμα να υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στην υλοποίηση προγραμμάτων ειρηνευτικών επιχειρήσεων, οικονομικής βοήθειας, ανάπτυξης, κ.λπ. Τέλος, όσον αφορά το ηθικό και πολιτισμικό σκέλος, παρατηρείται, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της αδυναμίας και αδράνειας του Οργανισμού να επιλύσει τα κρίσιμα προβλήματα των καιρών, μια υποβάθμιση και απαξίωσή του στον κόσμο γενικότερα, που αποτελεί κακό οιωνό και σηματοδοτεί εξελίξεις που θυμίζουν, mutatis mutandis, την τύχη της ΚτΕ, κάτι που, ίσως, εύχονται και επιδιώκουν τα πολεμοκάπηλα κυκλώματα ώστε να προκληθεί χάος στο οποίο να επενδύσουν, όπως προ-ειπώθηκε, τα ανήθικα και παράνομα συμφέροντά τους. Επίσης, μια άλλη καίρια παράμετρος που οφείλουμε να μελετήσουμε κοινωνιολογικά, είναι η παραγωγή, καλλιέργεια και διάχυση της βίας, κάθε μορφής, σε σημείο που να έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της συμπεριφοράς των ανθρώπων, το alter ego τους, και ν’ αποτελεί τη μεγαλύτερη μάστιγα της κοινωνίας, αποτέλεσμα, βέβαια, του κρατούντος συστήματος στυγνού ανταγωνισμού και της υλιστικής παραφροσύνης, που έχουν μεταλλάξει τους ανθρώπους σε ΒΙΑΝΘΡΩΠΟΥΣ και την κοινωνία σε ένα απέραντο ΑΝΘΡΩΠΟΡΥΧΕΙΟ, όπου κάποια προνομιούχα κυκλώματα εξουσίας «εξορύσσουν» αντί για άνθρακες, ανθρώπους και τους εκμεταλλεύονται. Και οι άνθρωποι έχουν χάσει την αξία τους σαν ανθρώπινα όντα, σαν προσωπικότητες! Και, όμως, ο ΟΗΕ θα μπορούσε, σε συνεργασία με ορισμένες Οργανώσεις του και με τα κράτη-μέλη του, να μεριμνήσει ώστε τα πανίσχυρα ΜΜΕ, ο κινηματογράφος, το Διαδίκτυο κ.λπ., αντί να προβάλουν και να διαφημίζουν πολεμικά παιχνίδια και σενάρια βίας και ανταγωνισμού για κερδοσκοπικούς λόγους, να προβάλουν τέτοια που να προάγουν την ειρήνη, το κράτος δικαίου, την ανθρωπιά. Και ας θυμόμαστε το περίφημο στο προοίμιο της Διακήρυξης της ΟΥΝΕΣΚΟ ότι «εφόσον οι πόλεμοι γεννιούνται στη σκέψη των ανθρώπων, εκεί πρέπει να οικοδομήσουμε τις άμυνες της ειρήνης»! Ο τ. Αναπληρωτής ΓΓ Μπράϊαν Ερκχαρτ είχε πει ότι ο ΟΗΕ μοιάζει με το νοσοκόμο που βοηθάει τον ασθενή έως ότου αναλάβουν οι γιατροί. Προφανώς, όμως, κάποιοι προτιμούν και επιδιώκουν να διατηρούν τον Οργανισμό στον πρώτο ρόλο ώστε οι γιατροί να φθάνουν πολλές φορές αργά και έτσι το πρόβλημα να διαιωνίζεται όπως η “θεραπεία” των πολεμικών συγκρούσεων. Διαφορετικά, πώς θα πλούτιζαν οι έμποροι όπλων κ.λπ.; Επίσης, κάποιοι έχουν φροντίσει να δημιουργήσουν έναν πολυδαίδαλο γραφειοκρατικό, παρασιτικό μηχανισμό όπου επιτήδειοι έφθασαν στο σημείο να θέσουν υπό την αιγίδα του Οργανισμού 113 «Ημέρες» εορτασμού και των πιο απίθανων θεμάτων, π.χ. «Διεθνή Ημέρα τζαζ», «Γιόγκα», «Τουαλέτας»! Ετσι, όπως συμβαίνει συχνά και σε παρεμφερείς φορείς, ΜΚΟ κ.ά. που σχετίζονται με τον Οργανισμό, κάποιοι, οι «γνωστοί-άγνωστοι» προσπαθούν η έμφαση να δίνεται στην τυπολατρική γραφειοκρατία και στην χρησιμοποίηση του Οργανισμού σαν πρόσχημα και άλλοθι της αβουλίας τους να εφαρμόσουν τις πρόνοιες του Χάρτη, που η πρωταρχική και πιο ουσιαστική είναι η συνολική, ενωτική και οργανωμένη αντίσταση των λαών στις ανθρωποσφαγές, για την-επιτέλους-εδραίωση της παγκόσμιας ειρήνης ! O αείμνηστος Ου Θάντ είχε πει ότι ο ΟΗΕ είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας. Δυστυχώς, ο καθρέφτης έχει ραγίσει, γιατί η κοινωνία, εγκλωβισμένη, στο σύστημα στυγνού ανταγωνισμού, έχει, όπως και ο ΟΗΕ, κατακερματισθεί, θύμα της χωρίς όρια παγκοσμιοποίησης στις αρνητικές της πλευρές. Θυμάμαι δε, όταν υπηρετούσα στον ΟΗΕ, η Δεκαετία Πολιτισμικής Ανάπτυξης, που κύριος σκοπός της ήταν ο σεβασμός και η προαγωγή των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων των κρατών, πέρασε στα ψιλά και ξεχάστηκε. Και η ισοπέδωση συνεχίζεται ακάθεκτα! Και η αλαζονεία της εξουσίας συνεχίζει να διαφθείρει τις ηγεσίες έως το μεδούλι! Προφανώς, συμπερασματικά, χωρίς να παραγνωρίζουμε το σημαντικό του έργο στον κοινωνικό, οικονομικό κ.λπ. τομείς-ακόμη και στον τομέα της ειρήνης όταν και όπου τα συμφέροντα των ισχυρών συγκλίνουν, ο ΟΗΕ έχει μεταλλαχθεί από κάποιους επιτήδειους και επίορκους σε σημαντικό μοχλό της παγκοσμιοποίησης, η οποία σημαίνει την πολύπλευρη, πολύπτυχη και με κάθε τρόπο διάχυση, διείσδυση και επιβολή της εξουσίας και των συμφερόντων των ισχυρών! Τελικά, άραγε, πόσα ακόμη εκατομμύρια άνθρωποι, πέραν εκείνων στο Β΄ ΠΠ, πρέπει να θυσιασθούν για να ικανοποιήσουν τα απάνθρωπα πάθη τους οι σύγχρονοι Νέρωνες ή «ανθρωποφάγοι» ;
ΑΝΤΙΣΤΑΘΕΙΤΕ!
Παναγιώτης Ι. Καραφωτιάς,
Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, τ. Διευθύνων Σύμβουλος του Γραφείου του ΟΗΕ για Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ
Δευτέρα, 11 Μαίου 2015, ΕΕΛ, Γενναδίου 8, Αθήνα