Ο Νίκος Γρηγοράκης είναι γνωστός στον χώρο του πολιτισµού ως ιστορικός τέχνης, συγγραφέας και εκδότης πολυτελών εκδόσεων τέχνης, livres de lux, καθώς και στον χώρο της χαρακτικής. Είναι ο άνθρωπος που έβγαλε από την αφάνεια µεγάλους αλλά λησµόνηµένους καλλιτέχνες της χαρακτικής. Μετά από µια τέτοια αλλά και πολύχρονη προσφορά και επειδή η εφηµερίδα κατά καιρούς δηµοσιεύει αποσπάσµατα από τα βιβλία του, και µε αφορµή τη δωρεά της βιβλιοθήκης του αείµνηστου πρωθυπουργού Κώστα Γεωργακόπουλου, στη βιβλιοθήκη του δήµου Τρίπολης κρίναµε σκόπιµο να κάνουµε µια κουβέντα µαζί του για να γνωρίσουν οι Αρκάδες τον άνθρωπο που τόσα χρόνια υπηρετεί τον πολιτισµό.

Κύριε Γρηγοράκη µιλήστε µας πρώτα για την καταγωγή σας.

Θα έλεγα ότι το Μανιάτικο σπέρµα ενώθηκε µε την Αρκαδική µήτρα, θέλω να πω, ποιητικά, ότι απ' τον πατέρα µου καταγόµαστε από τη Μάνη, από µία ιστορική οικογένεια αγωνιστών του '21, ενώ η καταγωγή της µητέρα µου είναι από την Αρκαδία. Ο παππούς ήταν ο Προκοπίου, ο οποίος έβγαζε την εφηµερίδα «Πατρίς», από τη Νεστάνη.

Συνθήκες από τα παιδικά χρόνια;

Γεννήθηκα στην Τρίπολη, µε τη λήξη του πολέµου. Έζησα εκεί τα παιδικά µου χρόνια έως 11 ετών.

Οι γονείς τι ήταν;

Ο πατέρας µου ήταν κτηµατίας, ελαιοπαραγωγός, και η µητέρα µου ήταν δασκάλα στην Παιδαγωγική Ακαδηµία και ήταν παράλληλα και παιδαγωγός και σ' αυτήν οφείλω τα περισσότερα. Από τον πατέρα µου κληρονόµησα ορισµένες αρχές που είχε όπως η αξιοπρέπεια, η τιµή και ότι ο λόγος ενός Μανιάτη είναι συµβόλαιο. Από τη µητέρα µου πήρα την παιδεία και τη µεγαλύτερη αρετή σε έναν άνθρωπο που είναι η γνώση. Γι' αυτό, άλλωστε, µέχρι να τελειώσω το Γυµνάσιο, κάθε φορά στη γιορτή µου εκτός από ένα δώρο, µου έκανε δώρο και ένα βιβλίο.

∆ηλαδή οι γονείς επέδρασαν σ' αυτό το κοµµάτι της ενασχόλησης µε την τέχνη;

Η µητέρα µου, σαν παιδαγωγός, θεωρούσε κυρίως ότι η τέχνη ήταν η µουσική, γι' αυτό προσπάθησε από µικρό να µου περάσει και την µουσική παιδεία. Έκανα µαθήµατα πιάνου µε τον τότε καθηγητή της Ακαδηµίας, τον Σταθόπουλο.

Από σπουδές;

Η οικογένειά µου µε προόριζε να τελειώσω θεωρητικές επιστήµες και να ακολουθήσω τον κλάδο είτε τον νοµικό, είτε την πολιτική, είτε να γίνω διπλωµάτης. Και γι' αυτό και τελείωσα και τη Νοµική. Παράλληλα όµως είχα µία ευαισθησία και είχα ένα ταλέντο στη ζωγραφική. Γι' αυτό άλλωστε όταν τελείωσα το γυµνάσιο πήρα και το πρώτο βραβείο, σχολικό βέβαια, στην ακουαρέλα.

Η τέχνη πώς προέκυψε στη ζωή και στις δραστηριότητες του Νίκου Γρηγοράκη;

Αφού τελείωσα τη Νοµική, άρχισα να παρακολουθώ βιβλία και βιογραφικά µεγάλων καλλιτεχνών. Φανταστείτε ότι παράλληλα όταν έπαιρνα το πτυχίο έκανα και µία µεγάλη έκθεση ζωγραφικής στην Αθήνα, όπου πουλήθηκαν όλα τα έργα µου. Φανταστείτε! Όµως αυτό δε µε συνεπήρε, δεν πίστεψα ότι είµαι µεγάλος ζωγράφος και είπα τελικά ότι ήταν ένα δείγµα της ευαισθησίας µου. Άρχισα λοιπόν να µελετάω τις εγκυκλοπαίδειες και τις βιογραφίες µεγάλων καλλιτεχνών και εκεί διαπίστωσα ότι µεγάλοι καλλιτέχνες που έζησαν στο εξωτερικό, ειδικά στην χαρακτική, ήταν εντελώς άγνωστοι στην Ελλάδα. Έτσι άρχισα να συλλέγω έργα όπως του Γαλάνη, του Κογιεβίνα, του Κεφαληνού, του Άγγελου Θεοδωρόπουλου, του Ευθύµη Παπαδηµητρίου και άλλων. Όλα αυτά τα συγκέντρωνα, όχι τόσο µε την έννοια της συλλογής, του συλλέκτη, δηλαδή δεν ήθελα να γίνω εγώ ο µεγάλος συλλέκτης, τα έργα τα συγκέντρωνα και ό,τι άλλο συνέλεγα για να γίνει αργότερα αντικείµενο της έρευνας και της µελέτης µου.

Να πάµε στα βιβλία; Ποιό ήταν το ξεκίνηµα; Ποιές συλλογές κάνατε;

Επειδή σχεδίαζα και πήρα, όπως σας είπα, το πρώτο βραβείο στη ζωγραφική, δεν σας κρύβω ότι ήθελα να γίνω και αρχιτέκτονας. Γι' αυτό και τα πρώτα µου βιβλία που εξέδωσα µόνος µου είχαν θέµα την αρχιτεκτονική, όπως οι περιστεριώνες της Αρκαδίας και της Τρίπολης, το Ακροκέραµο και άλλα νεοκλασικά κεραµουργήµατα, το Μαλλιαροπούλειο Θέατρο. Όλα αυτά λοιπόν ήταν µέσα από την αγάπη µου για την αρχιτεκτονική. Παράλληλα, άρχισα σιγά-σιγά να στρέφοµαι στην έρευνα της λαϊκής τέχνης, όπου ήταν οι ανώνυµοι καλλιτέχνες, δηλαδή οι άνθρωποι απ' τη µεριά του λαού που έκαναν χειροτεχνήµατα γι' αυτό ασχολήθηκα πάρα πολύ µε την πρακτική λαογραφία.

∆ηλαδή αν θέλαµε να πούµε ποιο είναι το αντικείµενο των βιβλίων σας, πως θα το συγκεκριµενοποιούσατε;

Το αντικείµενο των βιβλίων µου είναι ιστορία και τέχνη γενικά, κι όταν λέω τέχνη δεν είναι µόνο η χαρακτική, είναι η ζωγραφική, η γλυπτική, η µουσική και όλα αυτά που έχω γράψει και παράλληλα µε ενδιέφεραν πάρα πολύ

Πέρα από τις πρώτες µελέτες µου, όπου ήταν έρευνες αρχιτεκτονικές και λαογραφικές, όπως είναι το Μαλλιαροπούλειο Θέατρο, οι περιστεριώνες της Αρκαδίας, το Ακροκέραµο και άλλα νεοκλασικά κεραµουργήµατα, θέλησα να διαδώσω µία εικαστική τέχνη, που ήταν αποσιωπηµένη και εντελώς άγνωστη στο ευρύ κοινό. Κι όµως η χαρακτική δηµιουργήθηκε για να διαδίδεται το έργο τέχνης πιο πολύ στον ευρύτερο κόσµο. Έτσι τα περισσότερα βιβλία µου είναι βιογραφίες και κατάλογοι µεγάλων καλλιτεχνών της χαρακτικής και από την άλλη µεριά έχω θεµατικές ενότητες, όπως η «Ελιά», η «Άµπελος και Οίνος», και διάφορα άλλα θέµατα, όπου τα υποστηρίζω µέσα από χαρακτικά έργα, δηλαδή προσπαθώ να µεταφέρω τη γνώση και την ιστορία µέσα από την εικόνα.

Για την αίθουσα τέχνης Υάκινθος, τι έχετε να µας πείτε;

Αφού για µερικά χρόνια άσκησα δικηγορία, αλλά παράλληλα αρθρογραφούσα σε διάφορες εφηµερίδες και περιοδικά µε θέµατα τέχνης, συνειδητοποίησα πλέον ότι δεν ανήκω στον κόσµο της Θέµιδος, της Νοµικής, αλλά του θεωρητικού της τέχνης. Η Θέµιδα, η θεά της ∆ικαιοσύνης, βλέποντας τον αχαλίνωτο έρωτά µου µε την τέχνη, µου έδωσε συναινετικό διαζύγιο, κι έτσι µε άφησε να αφοσιωθώ µόνο στις εικαστικές τέχνες. Για να µπορέσω όµως να αποχωρήσω ίδρυσα το 1979 την πρώτη αίθουσα τέχνης που έγινε εκτός κέντρου, στην Κηφισιά, και σε λίγα χρόνια ήταν πάρα πολύ γνωστή όχι µόνο στο Αθηναϊκό κοινό, αλλά πανελλήνια. Μέσω λοιπόν του Υάκινθου συµπλήρωσα και εκπλήρωσα το όνειρό µου, να διαδώσω και να καθιερώσω τον κλάδο της εικαστικής οµιλίας στην εθνική χαρακτική και φυσικά τους µεγάλους Έλληνες χαράκτες που ήταν αποσιωπηµένοι και ο κόσµος δεν γνώριζε την αξία τους.

Έχετε όµως ιδρύσει και ένα Μουσείο Χαρακτικής.

Ναι, ο Υάκινθος λειτούργησε είκοσι χρόνια. Πλέον κουράστηκα, το στόχο µου τον είχα επιτύχει, αυτό που ήθελα, και πλέον για να µη µείνω χωρίς δραστηριότητες, το ισόγειο της οικείας µου το διαµόρφωσα σαν ένα χώρο, πάλι τέχνης, αλλά για να υποστηρίζω την Ελληνική χαρακτική, κι έτσι ίδρυσα το πρώτο ιδιωτικό Μουσείο Χαρακτικής.

Στο ενεργητικό σας χρεώνεται και το Αρκαδικό Μουσείο Τέχνης και Ιστορίας στο Λεβίδι.

Ναι, και γι' αυτό είµαι υπερήφανος. Ήταν κάτι που είχα πάντα στο µυαλό µου και περίµενα κάποιο δήµαρχο της πόλης, κάποια στιγµή να µε καλέσει, για να οργανώσω ένα Μουσείο για την Αρκαδία, για την Τρίπολη συγκεκριµένα, όµως στη διαδροµή µου βρέθηκε ο Γιώργος Χριστοδουλόπουλος, ο οποίος αποφάσισε να κάνει µία τουριστική µονάδα στο Λεβίδι, και επειδή ήταν φιλότεχνος ήρθε και µου ζήτησε τη βοήθεια µου για να δηµιουργήσουµε ένα Μουσείο. Και όντως είµαι περήφανος διότι αυτό το Μουσείο του Λεβιδίου εκπροσωπεί όλη την ιστορία του Αρκαδικού Πολιτισµού. Και σας το λέω, δηλαδή, το ζηλεύουν όλες οι επαρχιακές πόλεις της Ελλάδας. Θάθελαν όλοι να έχουν ένα τέτοιο ιστορικό µουσείο.

Έχετε κάνει όµως και εκδόσεις µε θέµα την Τρίπολη και την Αρκαδία. Μπορείτε να µας µιλήσετε γι' αυτές;

Ναι. Η κορωνίδα των βιβλίων µου είναι το βιβλίο «Τρίπολη» που εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Μίλητος, µία από τις ακριβότερες εκδόσεις, µε 500 σελίδες και περίπου 1000-2000 φωτογραφίες. Είναι τα θέµατα και εκθέµατα ιστορίας και τέχνης, εννοούµε της Αρκαδίας.

Ποια είναι η σχέση µε τον αείµνηστο πρωθυπουργό Γεωργακόπουλο.

Ο Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος είναι µία ιστορική φυσιογνωµία όπου γεννήθηκε στην Τρίπολη, η µητέρα του ήταν Τριπολιτσιώτισα και ήταν πρώτος εξάδελφος της γιαγιάς µου, της µητέρας της µητέρας µου, ήταν θείος µου, ο οποίος δεν είχε παιδιά και µε έβλεπε σαν παιδί του.

∆ωρίσατε τη βιβλιοθήκη Γεωργακόπουλου στον δήµο Τρίπολης, διότι η βιβλιοθήκη αυτή ήταν στην κατοχή σας. Αυτό πώς προέκυψε;

Ναι, πριν χρόνια, περίπου το 2000, µε κάλεσε η γυναίκα του και µου είπε «Νίκο µου, θέλω σε παρακαλώ, όταν φύγω απ' τη ζωή, να δωρίσεις τη βιβλιοθήκη του θείου σου στο δήµο Τρίπολης, στη ∆ηµόσια Βιβλιοθήκη της Τρίπολης, διότι αυτή ήταν η επιθυµία του». Αυτό και έπραξα εδώ και ένα χρόνο.

∆ικά σας βιβλία δωρίσατε στη βιβλιοθήκη του δήµου Τρίπολης;

Ναι, τώρα πρόσφατα σκέφτηκα για να αναζωογονήσω και να δώσω µία ώθηση στη Βιβλιοθήκη της πόλης, εδώρισα περίπου 60 βιβλία µου Κατάλογοι-Λευκώµατα στο δήµο της Τρίπολης και παράλληλα το πιο αξιόλογο είναι οι εκδόσεις τέχνης, τα επιλεγόµενα livres de lux, εφτά βιβλία µου, όπου αυτά πλέον είναι µουσειακά και όλα αυτά γιατί είχα πρότυπο τον Τεριάν Στάθη Ελευθεριάδη, έναν σπουδαίο άνθρωπο απ' τη Μυτιλήνη, ο οποίος είχε την τύχη να κάνει εκδόσεις στο Παρίσι στις αρχές του αιώνα και έκανε παρεµφερείς εκδόσεις, µόνο αυτός είχε την τύχη να συνεργάζεται µε τον Πικάσο, τον Μπαράκ και τον Πιρό.

Αν και είµαστε συνοµήλικοι, θα διακινδυνεύσω µια ερώτηση. Υπάρχουν µελλοντικά σχέδια;

Εάν εννοείται κ. Παπανικολάου, ότι µπήκαµε στην τρίτη ηλικία, λανθάνεστε. Απλούστατα είµαι κορεσµένος από δηµιουργικό έργο, δεν έχω ανησυχίες, αλλά δεν µπορώ να µένω και αδρανής, απλώς σας λέω ότι την επόµενη χρονιά, το 2014, θα εκδώσω και θα κυκλοφορήσει µία έκδοσή µου, που αποτελείται από δύο τόµους, 700 σελίδες, περισσότερες από 2000 φωτογραφίες, µε θέµα «Τέχνη και Ιστορία – 35 χρόνια Εικαστικές Καταθέσεις (1975-2010)», όπου καλύπτει το πρώτο µου άρθρο, που άρχισα να δηµοσιογραφώ στα Αρκαδικά Νέα το 1975 και περιλαµβάνει και το τελευταίο µου βιβλίο «Η Μουσική» του 2010.

Και µια τελευταία ερώτηση. Ο Νίκος Γρηγοράκης αισθάνεται περισσότερο Τριπολίτης και Αρκάς παρά Μανιάτης;

Με βάζετε σε ένα δύσκολο ερώτηµα. ∆εν σας κρύβω ότι νιώθω µισός Μανιάτης και µισός Αρκάς. Όµως η µεγαλύτερη επισκεψιµότητά µου είναι στην Τρίπολη, ο Αρκαδισµός, µε γοήτευσε περισσότερο, αλλά πιο πολύ είναι συναισθηµατικού χαρακτήρα η προτίµησή µου προς την Αρκαδία, διότι τα παιδικά µου χρόνια τα βίωσα στην Τρίπολη και όπως θα έχετε υπόψη σας και θα ξέρετε, τελικά πατρίδα είναι τα παιδικά µας χρόνια. Εκεί για πρώτη φορά έκανα ποδήλατο, εκεί για πρώτη φορά έπαιξα µπάλα, εκεί ήταν το πρώτο µου φλερτ, εκεί για πρώτη φορά άναψα το πρώτο µου τσιγάρο. Αυτά ...............

Κύριε Γρηγοράκη ή µάλλον αγαπητέ Νίκο, εκ µέρος της εφηµερίδας θέλω να σας ευχαριστήσω για την ωραία κουβέντα που κάναµε.

Κι εγώ σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας και για την πραγµατικά αξιολογότατη εφηµερίδα η οποία κυκλοφορεί και απ' ότι ακούω από τους αναγνώστες είναι πάρα πολύ ευχαριστηµένοι.

 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ...Σούλης Β.Παπανικολάου