Γράφει ο συνεργάτης μας
Βασίλειος Κων/ντή Σχίζας,
μέλος του Συνδέσμου Ιστορικών Συγγραφέων

Δεξιά του δημόσιου δρόμου και σε απόσταση πεντέξι χιλιομέτρων από την Τρίπολη προς το Λεβίδι και την Βυτίνα, υπάρχει μια μεγάλη στήλη (μνημείο) που την έστησαν εκεί για να αποδίδεται τιμή και να σφυρηλατείται η ιστορική μνήμη για δύο σημαντικές μάχες που έγιναν στον ίδιο χώρο με διαφορά η μία από την άλλη 2183 χρόνια.

Εδώ ο διαβάτης, ο σκεπτόμενος διαβάτης, σταματά και για μια στιγμή σιωπηλός αποδίδει τιμή στην διαχρονική ιστορία της Πατρίδας μας! Διαχρονική γιατί η στήλη, το «Τρόπαιο», στήθηκε εκεί για να τιμούνται: η Μάχη της Μαντινείας η οποία έγινε στις 4 Ιουλίου του 362 π.Χ. μεταξύ των Θηβαίων και των Σπαρτιατών και η Μάχη της Γράνας στις 10 Αυγούστου του Πρώτου έτους Ελευθερίας 1821 μεταξύ Ελλήνων επαναστατών και Τούρκων κατακτητών.
Συνέχεια προς τα βόρεια και μετά από ακόμη πεντέξι χιλιόμετρα είναι η σημαντική αρχαία Αρκαδική πόλη Μαντινεία. «Πολυάμπελο Χώρα» και «ερατεινή Μαντινέη» την ονομάζει ο Όμηρος και ο Πολύβιος «αρχαιοτάτη και μεγίστη». Η Μαντινεία χτίστηκε από τον Μαντινέα που ήταν ένας από τους πενήντα γιούς του Λυκάωνα, όμως η ρίζα της λέξης παραπέμπει στη λέξη «μάντις». Πιστεύεται πως στην περιοχή ήταν ένα σπουδαίο μαντείο με ιέρεια την Διοτίμα της οποίας το άγαλμα είναι στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας και παριστάνεται να κρατά στα χέρια της συκώτι και αυτό είναι σημάδι πως ήταν μάντισσα. Ο ίδιος ο Σωκράτης είπε για τη Διοτίμα πως τον δίδαξε τα «ερωτικά». Αυτά λοιπόν κι άλλα πολλά.
Δώδεκα – δεκατρία χιλιόμετρα νότια της Μαντινείας, στη μέση περίπου του οροπεδίου είναι η Τρίπολη. Δεν είναι παλιά πόλη. Δημιουργήθηκε πριν τέσσερεις- πέντε αιώνες.
Στα χρόνια της Τουρκικής δουλείας τη λέγανε Τριπολιτσά (Τρομπολιτζά κ.ά).
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο την ανέφερε «Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Χώρα». Στους αιώνες της σκλαβιάς ήταν το διοικητικό κέντρο των Τούρκων της Πελοποννήσου, που έγινε ο τάφος τους κατά την άλωσή της από τους σκλαβωμένους και βασανισμένους ραγιάδες! Τριγύρω του οροπεδίου τής Τρίπολης υψώνονται βουνά. Το πιο πλατύ μέρος μεταξύ αυτών των βουνών που αφήνει μεγάλο άνοιγμα προς το οροπέδιο της Μαντινείας, είναι εκεί που έγιναν οι μάχες της «Μαντινείας» και της «Γράνας» και που σήμερα υπάρχει το μνημείο για το οποίο γίνεται η μικρή αναφορά.
Δυτικά είναι το όρος Μαίναλο και εκεί στο σημείο αναφοράς καταλήγει το βουνό Μύτικας. Απέναντι και σε απόσταση 1500 μέτρα περίπου είναι το άλλο βουνό Καπνίστρα.
Στα χρόνια λοιπόν μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (404 π. Χ.) δημιουργήθηκε και εξαπλώθηκε η ηγεμονία της Θήβας, η οποία στα νότια εκτεινόταν στην Αρκαδία, στη Μεσσηνία, στην Ηλεία δηλαδή στο μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου. Η Σπάρτη ανήσυχη γι’ αυτή την εξάπλωση της ηγεμονίας των Θηβών στην Πελοπόννησο ήλθε σε σύγκρουση με τους Θηβαίους. Όταν μάλιστα η Μαντινεία αποσπάστηκε από την Αρκαδική Συμπολιτεία και συμμάχησε με τη Σπάρτη, ο Θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας με τους συμμάχους του εξεστράτευσε με χιλιάδες στρατό, πεζούς και ιππείς, εναντίον τής Μαντινείας και των Σπαρτιατών συμμάχων της που είχαν σπεύσει για βοήθεια. Βασιλιάς των Σπαρτιατών ήταν ο Αγησίλαος Β΄.
Στις 4 Ιουλίου του 362 π. Χ. δόθηκε σφοδρότατη μάχη. Ο Επαμεινώνδας εφάρμοσε την «λοξή φάλαγγα», δηλαδή ενίσχυσε το αριστερό κέρας της φάλαγγας με αντικειμενικό στόχο να κυκλώσει τους αντιπάλους. Αυτός ο σπουδαίος στρατηγός Επαμεινώνδας έπεσε μαχόμενος και ετάφη εκεί στο πεδίο της μάχης! Ο Ξενοφών γράφει πως στη μάχη της Μαντινείας δεν υπήρξε νικητής και νικημένος!
Στο ίδιο μέρος μεταξύ του Μύτικα και της Καπνίστρας, 2183 χρόνια αργότερα, όταν μετά από αιώνων σκλαβιάς στους Οθωμανούς, η Πατρίδα μας ξεσηκώθηκε για να ελευθερωθεί, οι Έλληνες επαναστάτες κατάφεραν μεγάλη νίκη εναντίον των άξεστων της τουρκιάς, στις 10 Αυγούστου 1821. Στο μεταξύ από το Πάσχα εκείνης της χρονιάς ήταν σε εξέλιξη η πολιορκία της Τριπολιτσάς και οι Έλληνες επαναστάτες είχαν πιάσει όλα τα περάσματα τριγύρω στα βουνά εκτός από το πλάτωμα μεταξύ Μύτικα και Καπνίστρας. Από εκεί περνούσαν οι Τούρκοι που έβγαιναν από το κάστρο της Τρίπολης και πήγαιναν για πλιάτσικο στα γύρω χωριά των καταφρονεμένων ραγιάδων! Επίσης περνούσαν και πολλοί Τούρκοι από την περιφέρεια και έμπαιναν στο κάστρο για περισσότερη ασφάλεια. Που να ‘ξεραν τι τους περίμενε!
Εδώ ο αρχηγός των πολιορκητών Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εφάρμοσε στρατήγημα που είχε αποτέλεσμα τη μεγάλη νίκη των Ελλήνων. Με εντολή του οι Έλληνες άνοιξαν ένα όρυγμα, μια γράνα που δεν είχε μεγάλο βάθος και πλάτος, από το Μύτικα μέχρι την Καπνίστρα, εκτός από ένα κομμάτι πενήντα μέτρων περίπου και αυτό δεν το έσκαψαν σκόπιμα.
Στο τέλος Ιουλίου οι Τούρκοι, πεζοί και καβαλαραίοι με αρχηγό τον ίδιο τον Κεχαγιάμπεη βγήκαν από την Τρίπολη για πλιάτσικο στα γύρω χωριά (εφόδια για να ζήσουν), αφού πέρασαν από το μικρό άσκαφτο μέρος, δίπλα από τη γράνα. Μετά από λίγες ημέρες, στις 10 Αυγούστου επέστρεψαν με πλούσιο πλιατσικολόγημα! Ο Κολοκοτρώνης στο μεταξύ είχε οχυρώσει επαναστάτες μέσα στη γράνα οι οποίοι έκοψαν το δρόμο στους Τούρκους. Επειδή όμως ήσαν λίγοι, κατάφεραν να προσπεράσουν περίπου τριακόσιοι Τούρκοι καβαλαραίοι. Τότε ο Γέρος του Μωριά ενίσχυσε τη δύναμη των Ελλήνων στη γράνα οι οποίοι σε διάταξη «πλάτη με πλάτη» ή όπως περιγράφουν οι ιστορικοί, «αντίνωτοι», ντουφέκιζαν κατά το ένα μέρος τους τριακόσιους καβαλαραίους που είχαν περάσει τη γράνα και από το αντίθετο μέρος τους χίλιους καβαλαραίους που είχαν μείνει πίσω. «Δίζυγον πυρ» λέει ο Φωτάκος αυτή τη διάταξη των πολεμιστών στη «Μάχη της Γράνας». Οι ντόπιοι όπως τους αρέσει να διηγούνται, λένε πως ο Κολοκοτρώνης από ένα καταράχι στο Μύτικα, κατηύθυνε τους πολεμιστές φωνάζοντας: «Έλληνεεες, κώλο με κώλοοο»!
Τότε ο Γέρος του Μωριά έκανε μια ψευτοεπίθεση στην Τριπολιτσά, δηλαδή εφάρμοσε ένα ακόμη στρατήγημα. Οι χίλιοι Τούρκοι μαχητές καβαλαραίοι και οι πεζούρα με τα εκατοντάδες φορτωμένα με το πλιατσικολόγημα μουλάρια κι άλλα ζωντανά, πανικόβλητοι στην προσπάθειά τους να πάνε σύντομα στη Τριπολιτσά, προσπάθησαν να περάσουν από το άσκαφτο στενό μέρος δίπλα από τη γράνα. Φράκαραν όμως στο στένωμα και πολλοί έπεσαν στη γράνα, στους Έλληνες με αποτέλεσμα να υποστούν συμφορά, πανωλεθρία με εκατοντάδες νεκρούς! Εμείς σ’ αυτούς τους μαχητές Έλληνες τσοπαναραίους χρωστάμε τη λευτεριά μας!
Για τις δύο μάχες, που ακροθιγώς αναφέρθηκαν, στήθηκε το μνημείο δεξιά του δρόμου αλλά σε σημείο χαμηλότερο τού επιπέδου τού οδοστρώματος, σε γούπατο μέρος με αποτέλεσμα να «χάνεται», να υποβαθμίζεται! Θα ήταν φρονιμότερο να μετακινηθεί αριστερά τού δρόμου στην ανωφέρεια, όπου ο τόπος είναι πανοραμικός και το μνημείο θα είναι οπωσδήποτε ορατό στους περαστικούς. Έτσι οι Έλληνες θα αποδίδουν τιμή στους προγόνους ενώ στους ξένους θα επιβεβαιώνεται η διαχρονικότητα τού Ελληνισμού και της ιστορίας του και αυτό θα... εμπεδώνεται στο μυαλό τους!