ΣΦΡΑΓΙΔΑ6ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΙΔΡΥΘΗΚΕ Η ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗ ΓΕΡΟΥΣΙΑ
ΤΑ ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΠΛΗΡΩΝΕΙ ΑΚΟΜΑ Ο ΜΩΡΙΑΣ

Η ίδρυση της Πελοποννησιακής Γερουσίας είναι μια από τις πλέον ευαίσθητες σελίδες της επανάστασης του 1821. Πρόκειται για ένα γεγονός το οποίο το επίσημο Ελληνικό Κράτος έχει αποφύγει συνειδητά να αναδείξει στην πραγματική του διάσταση. Ίσως γιατί πίσω από αυτό το ευαίσθητο ιστορικό γεγονός κρύβονται σκληρές και πικρές πολιτικές αλήθειες, που αγγίζουν τη σημερινή πολιτική πραγματικότητα. Και δυστυχώς, αυτή την αποσιώπηση των πραγματικών διαστάσεων της ίδρυσης της Πελοποννησιακής Γερουσίας εκμεταλλεύονται σήμερα οι αναθεωρητές της εθνικής ιστορίας, οι οποίοι ερμηνεύοντας την επιφάνεια και όχι το βάθος των γεγονότων, επιχειρούν δόλια να πείσουν ότι η επανάσταση του 1821 ήταν δήθεν ταξική και όχι εθνική επανάσταση.

Σε ένα σύντομο άρθρο δεν είναι δυνατόν να αναλυθούν με λεπτομέρεια όλα τα γεγονότα. Θα επιχειρηθεί όμως μια συνοπτική - και χωρίς φόβο - παρουσίαση για το πώς και το γιατί ιδρύθηκε πραγματικά η Πελοποννησιακή Γερουσία, υπερασπίζοντας την αλήθεια και μόνο την αλήθεια, όπως αυτή τεκμηριώνεται ιστορικά. Θα γίνει όμως και μια παρουσίαση και των δύο θεμελιωδών λαθών που έγιναν τότε και για τα οποία υπάρχει μια ιδιότυπη σιωπή επί 195 χρόνια, πίσω από την οποία καλύπτεται η αδικία που υφίσταται μέχρι σήμερα ο Μωριάς. Τα όσα θα αναφερθούν βασίζονται στην καταγραφή των γεγονότων από τους πρωταγωνιστές της εποχής, τον Κολοκοτρώνη, τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, το Φωτάκο και το Μιχάλη Οικονόμου, καθώς και από ιστορικούς όπως ο Ιωάννης Φιλήμων, ο Τάκης Κανδηλώρος και Τάσος Γριτσόπουλος.

Η έκρηξη της επανάστασης οφείλεται αναμφίβολα στη Φιλική Εταιρεία και στο ευσεβές ψέμα περί αοράτου Αρχής που δήθεν στήριζε την εθνεγερσία. Οι Πελοποννήσιοι όμως είχαν να αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα όπως στρατολογία, επιμελητεία, συντονισμό, συμμετοχή ναυτικών δυνάμεων. Τα προβλήματα αυτά απαιτούσαν κεντρική εξουσία, που να εμπνέει εμπιστοσύνη, να διαθέτει κύρος αλλά και μέσα για τη διεξαγωγή του πολέμου.

Μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου από τον Πετρόμπεη και τον Κολοκοτρώνη αναδεικνύεται το πρώτο πρόβλημα: Ο Πετρόμπεης ήθελε να πάρουν πρώτα τα κάστρα της Μεσσηνίας και στη συνέχεια να χτυπήσουν την Τριπολιτσά, ενώ ο Κολοκοτρώνης επέμενε να πάρουν πρώτα την Τριπολιτσά και μετά τα υπόλοιπα κάστρα θα πέσουν αμέσως. Έτσι ο Πετρόμπεης μένει στην Καλαμάτα και ιδρύει τη Μεσσηνιακή Γερουσία, ενώ ο Κολοκοτρώνης μετακινείται στην Αρκαδία για να χτυπήσει την Τριπολιτσά. Μετά όμως από την πρώτη νικητήρια μάχη στον Άγιο Αθανάσιο της Καρύταινας στις 29 Μαρτίου, ήρθαν οι αποτυχίες στην Καρύταινα και στη Βλαχοκερασιά, ενώ διαλύθηκαν οι πολιορκίες των Πατρών και του Ναυπλίου.

Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Ο Κολοκοτρώνης αντιλήφθηκε τον κίνδυνο από την έλλειψη κεντρικής ηγεσίας και συγκάλεσε πολεμικό συμβούλιο στο Πάπαρη την 13η Απριλίου, πείθοντας τους υπολοίπους να μεταφερθεί το στρατόπεδο από το Πάπαρη στο Βαλτέτσι και να κληθεί ο Πετρόμπεης ως αρχιστράτηγος όλης της Πελοποννήσου. Αιφνιδίασε έτσι τους πρόκριτους που προεπαναστατικά έριζαν μεταξύ τους με το Αχαϊκό και το Αρκαδικό κόμμα και άρχισε να επιβάλλει το πολεμικό του σχέδιο. Έχει μεγάλη σημασία το πολεμικό συμβούλιο στο Πάπαρη γιατί αποτελεί την αφετηρία για τη δημιουργία κοινής Πελοποννησιακής διοίκησης.

Μετά την απρόσμενη νίκη στο Λεβίδι στις 14 Απριλίου 1821, το Βαλτέτσι καταστράφηκε από τους Τούρκους στις 26 Απριλίου, ενώ ο Κεχαγιάμπεης κατέβαινε από την Πάτρα με 3.500 Τουρκαλβανούς για να καταπνίξει την επανάσταση. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση οι πρόκριτοι και οι καπεταναίοι της Καρύταινας συνήλθαν στο Χρυσοβίτσι, όπου στις 28 Απριλίου 1821 εξελέγη η Εφορία της Καρύταινας με πρόεδρο τον Κανέλλο Δεληγιάννη και παράλληλα ανακηρύχθηκε Αρχιστράτηγος της επαρχίας ο Κολοκοτρώνης, στον οποίο υπάγονταν ο Πλαπούτας, ο Νικηταράς, καθώς και ο Μούρτζινος, ένας λαϊκός ηγέτης από τη Μάνη. Όπως γράφει και ο Τάκης Κανδυλώρος «Η Εφορία της Καρύταινας αντιπροσωπεύουσα εις τα πρώτα του Έθνους βήματα την ανύπαρκτον έτι Κυβέρνησιν, ανέλαβε όλην την οικονομικήν διαχείρησιν της επαρχίας και την προμήθειαν των του πολέμου εφοδίων, ...ενώ η υπογραφή πλήρους στρατιωτικού και πολιτικού οργανισμού της Καρύταινας είναι ο πρώτος εν τη ελευθέρα Ελλάδι γενόμενος τοιούτος, πολύ προ της Γερουσίας των Καλτεζών». Έχει τεράστια σημασία η σύσταση της Εφορίας της Καρύταινας και η ανακήρυξη του Κολοκοτρώνη σε Αρχιστράτηγο της επαρχίας, γιατί αποτέλεσε την πολιτική θρυαλλίδα που οδήγησε στη δημιουργία της Πελοποννησιακής Γερουσίας.

Ο Κολοκοτρώνης, ως Αρχιστράτηγος της Καρύταινας, εφάρμοσε το πολεμικό του σχέδιο και έτσι ήρθαν οι θρίαμβοι στο Βαλτέτσι, στα Βέρβαινα και στα Δολιανά, ενώ μετά από αυτές τις νίκες κινήθηκε επιθετικά και μέχρι τις 21 Μαΐου 1821 είχε εγκαταστήσει έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την Τριπολιτσά. Η τύχη της Τριπολιτσάς είχε κριθεί. Ο Κολοκοτρώνης ήταν πλέον τόσο ισχυρός που όπως γράφει ο Γριτσόπουλος «ο Κανέλλος Δεληγιάννης αδιαμαρτυρήτως περιορίσθη εις την διεύθυνσιν του οικονομικού τομέως της Γορτυνίας». Οι πρόκριτοι του Μωριά, αντελήφθησαν ότι ο Δεληγιάννης και ο Κολοκοτρώνης γίνονταν πανίσχυροι και αν έπαιρναν μόνοι τους την Τριπολιτσά, θα ηγούνταν πλέον της επανάστασης. Αλλά και εντός των Καρυτινών, ο Κανέλλος Δεληγιάννης δέχονταν τις έντονες επικρίσεις του αδελφού του Αναγνώστη για τον ορισμό του Κολοκοτρώνη ως Αρχιστρατήγου, γιατί διέβλεπε την απόλυτη ισχυροποίηση του Κολοκοτρώνη μετά την άλωση της Τριπολιτσάς. Ταυτόχρονα, οι πρόκριτοι φοβούνταν ότι ο Πρίγκιπας Δημήτριος Υψηλάντης, που έρχονταν στο Μωριά ως εκπρόσωπος του αδελφού του και Αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρου Υψηλάντη, θα αναλάμβανε την πολιτική ηγεσία.

Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΚΡΙΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
Έτσι οι πρόκριτοι αποφάσισαν να παρέμβουν δυναμικά στις πολιτικές εξελίξεις, με πρωταγωνιστή τον Αναγνώστη Δεληγιάννη, ο οποίος σύμφωνα με το Μιχάλη Οικονόμου υπήρξε το «κύριον ελατήριον» των υπόγειων διεργασιών. Αλλά όπως γράφει ο Φωτάκος «Εδώ ο κυρ-Αναγνώστης εγελάσθη, διότι δεν εγνώριζε τας νέας σχέσεις των Καρυτινών και προσέτι, διότι οι Έλληνες εξύπνησαν και δεν ήθελαν πλέον να υποτάσσωνται εις άλλους, αγαπώντες την ανεξαρτησίαν των».

ΤΑ ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΛΑΘΗ
Έτσι συγκλήθηκε η Συνέλευση των Καλτεζών στις 21 Μαΐου 1821, με συμμετοχή μόνο των προκρίτων. Στήριγμα της Συνέλευσης ήταν το στρατόπεδο των Βερβένων, όπου βρίσκονταν ο αδελφός του Κανέλλου Δεληγιάννη, Μανιάτες αγωνιστές, αλλά και οι Καρυτινοί αρχιερείς της Λακωνίας, ο Μαλτζίνης Ιωακείμ, ο Έλους Άνθιμος και ο Βρεσθένης Θεοδώρητος. Οι Μητροπολίτες αυτοί ήσαν συνετοί, δεν ανήκαν στην προεπαναστατική ολιγαρχία και έχαιραν της εκτίμησης όλων. Ο Κολοκοτρώνης, η γέρικη αυτή αλεπού, αντιλήφθηκε τις εξελίξεις και απέστειλε επιστολή στον Θεοδώρητο, τον καπετάν Δεσπότη όπως τον αποκαλούσε γράφοντάς του: «Καπετάν Δεσπότη, αν είσαι Καρυτινός, αν είσαι και Δεσπότης, φύλαξον την θέσιν». Τον προέτρεπε δηλαδή να αντισταθμίσει τη μονομέρεια των προκρίτων στη Συνέλευση των Καλτεζών.

Από τη Συνέλευση των Καλτεζών απουσίαζαν όμως συνειδητά οι πρόκριτοι της Ηλείας, της Αχαΐας και της Κορινθίας. Γράφει ο Μιχάλης Οικονόμου «Σημειωτέον δε ότι ούτε ο Παλαιόν Πατρών ούτε ο Ζαίμης ούτε ο Λόντος ούτε ο Σισίνης ή ο Νοταράς ήλθον ή έλαβον τότε μέρος εις ταύτην την σύναξιν, μη συμφωνούντες περί του τρόπου και του χρόνου». Αλλά από τη Συνέλευση απουσίαζαν συνειδητά και οι Νησιώτες του αργολικού κόλπου, οι οποίοι ενώ προσκαλούνται από τους Πελοποννήσιους να μετέχουν, εντούτοις αρνούνται πεισματικά τη συμμετοχή τους, επικαλούμενοι «τας καθημερινάς περιστάσεις της πατρίδος αι οποίαι απαιτούν να παρευρισκώμεθα όλοι εδώ». Αυτά ήταν τα δύο θεμελιώδη λάθη της Πελοποννησιακής Γερουσίας: η μονομερής συγκρότησή της από πλευράς των προκρίτων αλλά και η τριχοτόμηση του Μωριά με απουσία της Αχαΐας, της Ηλείας και των νησιών του Αργολικού.

Η Συνέλευση έληξε την 26η Μαΐου 1821 με την ανάδειξη του Πετρόμπεη ως Αρχιστρατήγου και του Βρεσθένης Θεοδώρητου ως Προέδρου της Πελοποννησιακής Γερουσίας, με την υπογραφή του πρακτικού της Συνέλευσης που ονομάσθηκε «αποδεικτικόν και κυρωτικόν γράμμα», στο οποίο ορίζονταν η διάρκεια ζωής της Γερουσίας μέχρι την άλωση της Τριπολιτσάς. Πάντως, ακόμα και ο Φιλήμων που διάκειται φιλικά προς την Πελοποννησιακή Γερουσία αναγνωρίζει στο πρακτικό ότι την Συνέλευση «το προσωπικόν ζήτημα απησχόλησε μάλλον ή το πραγματικόν». Εξαιρετικά συγκινητική υπήρξε η επισφράγιση της Συνέλευσης, με δοξολογία, ορκωμοσία και τελετή από το Μητροπολίτη Έλους Άνθιμο. Αυτός, όπως περιγράφει ο Φιλήμων, «αρπάσας από της οσφύος του Σωτηρίου Χαραλάμπη τα δύο πυροβόλια και σταυρώσας ταύτα επί της αγίας εικόνος του Ιησού Χριστού προέβαλε προς τον λαόν στρέψας και υψηλή φωνή ανεβόησε: Έλληνες αδελφοί, ευλογημένοι στρατιώται της πίστεως και της πατρίδος, ο θεός ηγίασε τα άρματά σας!» και προσθέτει ο Φιλήμων: «δάκρυα ευλαβείας και ενθουσιασμού θείου έρρευσαν τότε από των οφθαλμών όλων»!

Για τον τρόπο ανάδειξης της Γερουσίας, γράφει ο Μιχάλης Οικονόμου: «...της ρηθείσης Γερουσίας μυκτηρισθείσης ως αυτοχειροτονήτου δια τον τρόπον της συστάσεώς της και το πλάγιον των σκοπών της, μη αρεσάσης και μη εισακουομένης» και συνεχίζει «Και καλόν μεν ήτο και η των τοιούτων τοπικών αρχών σύστασις αλλ’η αφορμή, η σπουδή, ο τρόπος και ο πλάγιος σκοπός, καθ’ά εγίνοντο, ήσαν σκανδαλώδη ως αυθαίρετα ή φατριαστικά και μονομερή». Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός γράφει «..οι πρόκριτοι... συσκεφθέντες απεφάσισαν να συστήσουν διοίκησιν, την οποίαν ονόμασαν Γερουσίαν ...Πλην εις ουδέν ελογίσθησαν, διότι η εκλογή των υποκειμένων δεν έγινε με κοινήν γνώμην». Αλλά και ο Κολοκοτρώνης αναφέρει με δεικτικό της πικρίας του τρόπο: «Εις τες Καλτεζιές, επαρχία Μυστρά, έγινε συνέλευσις από μέρους προυχόντων Πελοποννήσου και το εύρηκαν εύλογον να φέρωμεν τον Μαυρομιχάλην, όπου ήτον εις την Καλαμάταν, τον επήγαν εις την Στεμνίτσα και τον έκαμαν Πρόεδρον της Γερουσίας......ημείς εκοιτάζαμεν την δουλειά μας. Κάθε ημέρα είχαμε ακροβολισμούς από το πρωί ίσαμε το βράδυ...» (δηλαδή όσο οι προύχοντες έκαναν συνέλευση στις Καλτεζές, εμείς κοιτάγαμε τη δουλειά μας και πολεμούσαμε από το πρωί μέχρι το βράδυ).

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΦΙΛΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥΣ
Μετά την ανάδειξή της, η Γερουσία δεν εγκαταστάθηκε στα Τρίκορφα όπου βρίσκονταν ήδη η Εφορία της Καρύταινας με τον Κολοκοτρώνη και πολιορκούσαν την Τριπολιτσά, αλλά επέλεξε να εγκατασταθεί στην Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής της Στεμνίτσας, προκειμένου να προετοιμάσει το έδαφος για τον ερχομό του Δημητρίου Υψηλάντη. Την 19η Ιουνίου 1821 κατέφθασε ο Δημήτριος Υψηλάντης στο Άστρος, όπου έγινε δεκτός με απερίγραπτο ενθουσιασμό από το λαό, γεγονός που προκάλεσε την απόλυτη αμηχανία των παρόντων γερουσιαστών. Ο Γριτσόπουλος γράφει χαρακτηριστικά : “Ουδεμία αμφιβολία ότι καλώς είχον αντιληφθεί ότι δια του Υψηλάντου το σειόμενον έδαφος θα υπεχώρει και προ πάσης ενεργείας έπρεπε να προλάβουν την κατάρρευσιν». Έτσι, ξέσπασαν οι δύο συγκρούσεις ανάμεσα στον Υψηλάντη και την Πελοποννησιακή Γερουσία, αρχικά στα Βέρβενα στις 27 Ιουνίου και στη συνέχεια στη Ζαράκοβα στις 2 Ιουλίου 1821, όπου και στις δύο περιπτώσεις ο εξαγριωμένος λαός, που επιθυμούσε την κατάργηση της Γερουσίας και την ανάληψη της διοίκησης από τον Υψηλάντη, επιχείρησε να λυντσάρει τους προκρίτους. Και στις δύο περιπτώσεις ο Κολοκοτρώνης έσωσε τους προκρίτους και καθησύχασε το εξαγριωμένο πλήθος λέγοντας τη χαρακτηριστική φράση «δια να μην μας νομίσουν Καρμπονάρους ή Ιακωβίνους», δηλαδή να μην θεωρηθεί η επανάσταση ως πολιτική.
Αποτέλεσμα αυτών ήταν οι σοβαρές αλλαγές στη λειτουργία της Γερουσίας, με περιορισμό της δύναμης των προκρίτων, αλλά και τη σημαντική πολιτική αποδυνάμωση του Υψηλάντη. Και εδώ βρήκε την ευκαιρία ο ραδιούργος Μαυροκορδάτος να προσεταιρισθεί τους πρόκριτους και στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου το Δεκέμβριο του 1821 να μετατρέψει ουσιαστικά την Πελοποννησιακή Γερουσία σε όργανο της φατριαστικής κυβέρνησης, με μόνο στόχο την εξουδετέρωση του Υψηλάντη και του Κολοκοτρώνη. Κι όταν ο Μαυροκορδάτος και ο Κωλλέτης ολοκλήρωσαν το έργο τους με τη Β’ Εθνοσυνέλευση του Άστρους, την πλέον φατριαστική Εθνοσυνέλευση, κατήργησαν και την Πελοποννησιακή Γερουσία. Οι Μωραΐτες πρόκριτοι που κατάλαβαν τότε το ολέθριο λάθος τους συντάχθηκαν με τον Κολοκοτρώνη, αλλά ήταν πλέον αργά και κατέληξαν μαζί του στη φυλακή στην Ύδρα.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗΣ ΓΕΡΟΥΣΙΑΣ
Σήμερα, 195 χρόνια από την επανάσταση του 1821, πρέπει να ακούσουμε το Διονύσιο Σολωμό που είπε ότι «Εθνικόν είναι το αληθές». Το αληθές, όχι το ψέμα, ούτε οι μισές αλήθειες. Η αλήθεια για τη δημιουργία της Πελοποννησιακής Γερουσίας αφορά στην πρόθεση των προκρίτων του Μωριά να υποσκελίσουν τους Φιλικούς και τους στρατιωτικούς, τον Υψηλάντη και τον Κολοκοτρώνη, όπως αναγνωρίζουν απερίφραστα όλοι οι απομνημονευτές της επανάστασης και οι ιστορικοί. Και αυτό ήταν το ένα από τα δύο βασικά λάθη της Γερουσίας: δεν έλαβαν υπόψη τους τον χειραφετημένο πλέον λαό και γιαυτό δεν κατάφεραν ποτέ να αποκτήσουν το απαιτούμενο κύρος και την καθολική αναγνώριση.
Η μονομέρεια των προκρίτων έχει κάποια λογική βάση, καθώς πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους που κατά την τουρκοκρατία σήκωναν το βάρος της διοίκησης και της προστασίας των ομοεθνών τους έναντι του Τούρκου δυνάστη. Αλλά και τώρα, την ώρα της επανάστασης, αυτοί σήκωσαν το βάρος της οικονομικής στήριξης του αγώνα. Σίγουρα οι στρατιωτικοί και ο απλός λαός πολεμούσαν στην πρώτη γραμμή, αλλά δεν θα μπορούσαν να σταθούν μόνοι τους αν δεν υπήρχαν οι πρόκριτοι να διαθέσουν την περιουσία τους για τον αγώνα. Και διακινδύνευαν και οι πρόκριτοι να χάσουν πολλά με την επανάσταση. Να θυμόμαστε ότι αρκετοί πρόκριτοι δεν διέθεσαν απλώς την περιουσία τους, αλλά πολέμησαν και οι ίδιοι, ενώ ορισμένοι από αυτούς σκοτώθηκαν στη μάχη. Και μην ξεχνάμε πως όταν συγκλήθηκε η συνέλευση των Καλτεζών ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης είχε το γιό του Αναστάση και ο Κανέλλος Δεληγιάννης τον αδερφό του Θοδωράκη όμηρους του Πασά στην Τριπολιτσά. Ας μην κρίνουμε λοιπόν τη μονομέρεια της Πελοποννησιακής Γερουσίας αποκλειστικά με σημερινούς πολιτικούς όρους και ας έχουμε υπόψη μας τα δεδομένα εκείνης της εποχής.
Σε όσους λοιπόν επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τα λάθη της Πελοποννησιακής Γερουσίας και να εμφανίσουν την εθνεγερσία ως δήθεν ταξική επανάσταση και απότοκο των διαφόρων επαναστάσεων που γίνονταν τότε στην Ευρώπη, την απάντηση την δίνει ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης που είπε «Η επανάσταση ή εδική μας δεν ομοιάζει με καμμίαν απ’ όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Τής Ευρώπης οι επαναστάσεις είναι εναντίον των διοικήσεών των, είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήταν ό πλέον δίκαιος, ήταν έθνος με άλλο έθνος». Αλλά και σε όσους υπερβάλλουν μιλώντας για πολιτειακή ανασύσταση αποκλειστικά στις Καλτεζές, τίθεται το ερώτημα: Αν η πολιτειακή ανασύσταση, έγινε μόνο με τη Συνέλευση των Καλτεζών, τότε ποιος ήταν ο Αρχιστράτηγος που πήρε την Τριπολιτσά; Γιατί την Τριπολιτσά δεν την πήρε ο Αρχιστράτηγος που όρισε η Πελοποννησιακή Γερουσία το Μάιο του 1821, αλλά ο Κολοκοτρώνης που ορίστηκε Αρχιστράτηγος της Καρύταινας στο Χρυσοβίτσι τον Απρίλιο του 1821.

Πολιτικά, η Πελοποννησιακή Γερουσία συνέχιζε την αυτοδιοίκηση που υπήρχε στο Μωριά κατά την Τουρκοκρατία. Σε αντίθεση με ότι συνέβη στη Ρούμελη, όπου η πολιτική οργάνωση επιβλήθηκε από Φαναριώτες εκ των έξω, το σύστημα των Καλτεζών εκπήγασε εκ των έσω και καταδεικνύει την πολιτική πρόοδο των Πελοποννησίων. Επιπλέον, τα αλλεπάλληλα σχήματα που έλαβε η Πελοποννησιακή Γερουσία αποδεικνύουν την ανάγκη για ενσωμάτωση όλων των τοπικών αρχών της Πελοποννήσου που είχαν οργανωθεί πριν τη Συνέλευση των Καλτεζών, όπως η Μεσσηνιακή Γερουσία, η Εφορία της Καρύταινας, το Αχαϊκό Διευθυντήριο και η Καγκελαρία του Άργους. Μόνο λοιπόν υπ’ αυτή τη συνολική έννοια πρέπει να θεωρούμε ότι η Πελοποννησιακή Γερουσία αντιπροσωπεύει την πολιτειακή ανασύσταση της Ελλάδας. Επίσης, δεν θα πρέπει να διαφεύγει ότι η πολιτειακή ανασύσταση είχε προγραμματιστεί να γίνει με την άφιξη του Δημητρίου Υψηλάντη και την ανάληψη από τον ίδιο της πολιτικής και στρατιωτικής διοίκησης της επανάστασης, ως εκπροσώπου της Φιλικής Εταιρείας. Και είναι απολύτως βέβαιο ότι όχι μόνο η εξέλιξη της επανάστασης, αλλά και η πορεία της χώρας μέχρι σήμερα θα ήταν τελείως διαφορετική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθόσον δεν θα είχαμε τους δύο εμφυλίους πολέμους του 1823 και του 1824 και -ίσως το κυριότερο- θα ήταν εντελώς διαφορετική η σύναψη και η διαχείριση των διαβόητων δανείων από την Αγγλία.

ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Το πλέον θεμελιώδες λάθος όμως που προκλήθηκε με τη σύσταση της Πελοποννησιακής Γερουσίας ήταν η μη συμμετοχή όλων των Πελοποννησίων και των νησιωτών του αργολικού κόλπου σε αυτή, για τα οποία δεν έχει μιλήσει κανείς δημόσια επί 195 χρόνια. Άραγε έχει εξηγήσει ποτέ κανείς δημόσια γιατί και από πότε η Πελοπόννησος είναι διαμελισμένη διοικητικά σε τρία μέρη; Γιατί ακόμα και από τη σημερινή περιφέρεια Πελοποννήσου έχουν αφαιρεθεί η Αχαΐα και η Ηλεία, καθώς και μέρος της Τροιζηνίας με τα νησιά του αργολικού κόλπου; Δεν το εξήγησε ποτέ κανείς, γιατί πίσω από αυτή την ένοχη σιωπή κρύβεται η πικρή αλήθεια για την αδικία που υφίσταται ο Μωριάς στα 184 χρόνια του ελεύθερου Ελληνικού κράτους.

Η Αχαΐα και η Ηλεία με τα λιμάνια της Πάτρας και του Κατάκολου συγκέντρωναν πάντα τον πλούτο από τις δύο αυτές μοναδικές πύλες εμπορίου της χώρας με τη Δυτική Ευρώπη, ενώ τα νησιά του αργολικού κόλπου συγκέντρωναν τον πλούτο από το εφοπλιστικό κεφάλαιο που σχετίζεται με το Μωριά. Αυτός ο πλούτος διαχέονταν στο εσωτερικό του Μωριά και αναπαραγόμενος από το στρατηγικό βάθος που έχει γεωγραφικά η Πελοπόννησος έκανε τον κεντρικό διοικητή της Πελοποννήσου πανίσχυρο. Αυτό συνέβαινε στο Βυζάντιο, αυτό συνέβαινε και στην Τουρκοκρατία. Γιαυτό και στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας τα ισχυρά κόμματα που συμμετείχαν στο συμβούλιο του Πασά ήταν το Αρκαδικό και το Αχαϊκό. Και όταν έπαψε να υπάρχει ο φόβος του πασά στην επανάσταση, οι Αχαιοί βρήκαν ευκαιρία να αυτονομηθούν, όπως και οι νησιώτες εφοπλιστές. Και πότε ξεκίνησαν αυτά: από την ίδρυση της Πελοποννησιακής Γερουσίας! Και αυτή ακριβώς την ενδο - πελοποννησιακή διαμάχη εκμεταλλεύτηκαν οι ραδιούργοι Φαναριώτες της Κυβέρνησης της Επιδαύρου και δεν άφησαν τον Κολοκοτρώνη να πάρει την Πάτρα το 1822, γιατί θα γινόταν πανίσχυρος. Αλλά και όταν ο Καποδίστριας προσπάθησε να δημιουργήσει ισχυρό κράτος με επίκεντρο το Μωριά, τα νησιά του αργολικού κόλπου έγιναν το κέντρο της αντικαποδιστριακής φατρίας που οδήγησε στη δολοφονία του Κυβερνήτη.

Η εξήγηση για τα παραπάνω είναι απλή: αυτός που διοικεί ολόκληρο το Μωριά είναι πανίσχυρος έναντι της κεντρικής κυβέρνησης. Αντιθέτως, όσο ο Μωριάς είναι διαμελισμένος αποδυναμώνεται ο διοικητής του Μωριά, αλλά μαζί του αποδυναμώνεται και ο λαός του Μωριά. Και μαζί με το Μωριά αποδυναμώνεται και η Ελλάδα. Αντιθέτως, όποτε ο Μωριάς ήταν ισχυρός, η Ελλάδα γίνονταν πανίσχυρη.
Υπάρχει όμως και άλλο ένα σημείο που αφορά τη σημειολογία του Μοναστηριού των Καλτεζών, που ισοπεδώθηκε από το μουσουλμάνο Ιμπραήμ το Μάιο του 1825. Μετά την καταστροφή του, το Μοναστήρι ερημώθηκε και δεν λειτουργούσε, έως ότου οι πιέσεις του λαού υποχρέωσαν το Βαυαρό και προτεστάντη βασιλιά Όθωνα να κηρύξει τη Μονή διατηρητέα ως «Αξιομνημόνευτον Ιερόν Καταγώγιον». Απαράδεκτος ο χαρακτηρισμός!!!
Το Μοναστήρι των Καλτεζών δεν είναι απλώς «αξιομνημόνευτον» και σε καμία περίπτωση «καταγώγιον», πόσο μάλλον αφού καλύπτεται από ιερότητα! Αλλά αυτός ο υποτιμητικός χαρακτηρισμός από τον Όθωνα, αποδεικνύει τη συστηματική προσπάθεια της ξενόφερτης Βασιλείας να εξαλείψει την ορθόδοξη πίστη των Ελλήνων, ως συστατικό στοιχείο της εθνικής τους υπόστασης και ταυτότητας. Ο Όθωνας είναι ο προτεστάντης εκείνος βαυαρός βασιλιάς που έκλεισε πολλά ορθόδοξα μοναστήρια και νέκρωσε το Μυστρά που μέχρι τότε κατοικούνταν. Και το έκανε συνειδητά, για να εξαλείψει κάθε τι που θύμιζε στους Έλληνες το μεγαλείο των ορθόδοξων Βυζαντινών Αυτοκρατόρων που κατάγονταν από το Μωριά, τους αυτοκρατορικούς οίκους των Καντακουζηνών και των Παλαιολόγων. Σημειώνεται ότι οι Καλτεζές υπάγονταν το 1821 στην επαρχία του Μυστρά, όπως από το Μυστρά κατάγονταν και ο τελευταίος ορθόδοξος Βυζαντινός Αυτοκράτορας, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Αυτό, ας το έχουν κατά νου όλοι όσοι βάλλουν κατά της ορθόδοξης πίστης και παράδοσης στη χώρα. Να κατανοήσουν όλοι ότι είναι δικαίωμα του οποιουδήποτε να πιστεύει σε όποιον Θεό θέλει, αλλά δεν είναι δικαίωμα κανενός να προσπαθεί να αφαιρέσει από τον Ελληνισμό ένα βασικό συστατικό στοιχείο της εθνικής του υπόστασης.
Μπορεί κάποιος να θέσει εύλογα το ερώτημα πως είναι δυνατόν όλες οι μισές αλήθειες για την Πελοποννησιακή Γερουσία που αναφέρθηκαν παραπάνω να έχουν καθιερωθεί από το επίσημο κράτος, αλλά να μην συμφωνεί γι’ αυτά η επιστήμη της ιστορίας. Μα ακριβώς αυτό είναι το διαχρονικό πρόβλημα στη χώρα μας: Ότι το επίσημο κράτος κάνει πράγματα για τα οποία δεν συμφωνεί η επιστήμη. Και η εξήγηση είναι απλή: Η επιστήμη επιδιώκει και υπηρετεί πάντα την αλήθεια, διαφορετικά δεν είναι επιστήμη, ενώ η πολιτική δεν επιδιώκει τόσο την αλήθεια όσο να υπηρετήσει τη σκοπιμότητα. Αλλά ο Μωριάς δεν έχει ανάγκη από σκοπιμότητες, γιατί απλούστατα δεν έχει λόγο να φοβάται την αλήθεια. Και η αλήθεια είναι ότι παρά τα όποια λάθη έγιναν τότε, ο Μωριάς καθόρισε και εξακολουθεί να καθορίζει την εθνική και πολιτική ταυτότητα του νεώτερου Ελληνικού Κράτους. Η αλήθεια είναι ότι από αυτά τα χώματα κατάγονταν ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτορας που το 1453 έπεσε στην Κωνσταντινούπολη αλλά και σ’ αυτά τα χώματα οργανώθηκε, διεξήχθη και ολοκληρώθηκε η εθνεγερσία του 1821.
Σήμερα, έχουμε καθήκον να σταματήσουμε τους εθνικούς μύθους, τα ψέματα και τις μισές αλήθειες. Να συνειδητοποιήσουμε ότι ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο ίδιος μας ο εαυτός και να πάψουμε ν’ αναζητούμε αλλού ευθύνες για τα λάθη μας. Κανείς άλλος δεν φταίει που επί 195 χρόνια δεν διορθώσαμε τα σφάλματα της Πελοποννησιακής Γερουσίας. Και αν οι πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής είχαν ως αντικειμενική δικαιολογία την πίεση των καταστάσεων, εμείς δεν έχουμε καμία δικαιολογία που επί δύο σχεδόν αιώνες δεν φτιάξαμε τη χώρα μας όπως έπρεπε και όπως της άξιζε.

Ειδικά εμείς οι Μωραΐτες, ας διορθώσουμε τα λάθη της Πελοποννησιακής Γερουσίας και ας ενώσουμε πάλι ολόκληρο το Μωριά μέσα από συμμετοχικές δημοκρατικές διαδικασίες όλων των Μωραϊτών. Να ξανακάνουμε το Μωριά ισχυρό, για να ξαναγίνει και η Ελλάδα πανίσχυρη. Να αναβιώσουμε το Μυστρά, όχι απλώς ως ζωντανή πόλη, αλλά ως παντοτινό φάρο που θα φωτίζει τα πραγματικά σύνορα του Έθνους και, μαζί με το Μοναστήρι των Καλτεζών, θα υπενθυμίζει σε όλους ότι σε αυτά τα χώματα η καρδιά του Έθνους θα χτυπά πάντα δυνατά. Και τότε να είμαστε σίγουροι, ότι στα επόμενα 195 χρόνια από τώρα, όταν κανείς από εμάς δεν θα ζει, η χώρα μας θα είναι τόσο μεγάλη και τόσο ισχυρή που οι μελλούμενες των Ελλήνων οι γενιές θα γιορτάζουν την ανασύσταση του Ελληνικού Κράτους, αλλά στη δοξολογία που θα γίνει τότε στο Μοναστήρι των Καλτεζών δεν θα χοροστατεί μόνος του ο Δεσπότης της Τριπολιτσάς, αλλά θα συλλειτουργεί μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη της Κωσταντινούπολης!!!

Γεώργιος Θ. Πραχαλιάς
Υπ. Διδάκτορας Γεωπολιτικής ΕΚΠΑ
Τακτικό Μέλος Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΡΚΑΔΙΚΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

Αφήστε τα σχόλια σας

Δημοσίευσε ένα σχόλιο σαν επισκέπτης

0

Οι άνθρωποι σε αυτή τη συζήτηση

  • Επισκέπτης - ILIAS TSINTONIS

    Πολύ καλό και κατατοπιστικό άρθρο που δίνει πολλές απαντήσεις,μπράβο!

    Σαν 0 Σύντομο URL: