Σε μια γωνιά της Ελληνικής γης σε υψόμετρο 500μ. και στην πλαγιά του αρχαίου Παρράσιου όρους με υψόμετρο 1264μ. όπου υπάρχει το εκκλησάκι του Αγιολιά σκεπασμένο με πέτρινες πλάκες και όχι με κεραμίδια για να μην τα παίρνει ο αέρας, στην καρδιά του ηρωικού Μοριά, και απέναντι από το ιστορικό Λεοντάρι ,υπάρχει ένα όμορφο μικρό χωριό γνωστό με το όνομα Μεμή το οποίο άστοχα το μετονόμασαν Ελληνίτσα.
Μετά το 1907 το Κράτος αποφάσισε να αλλάξει τα ονόματα των χωριών που ενομίζετο ότι είχαν ξενόφωνα ονόματα.
Ανιστόρητα, το όνομα Μεμή, προερχόμενο από τον γενάρχη του χωριού Ανδρέα Μεμή, το αντικατέστησαν με το σλαυοκατάληκτο Ελληνίτσα από το ομώνυμο βουνό που βρίσκεται πάνω από το χωριό νομίζοντας ότι το όνομα Μεμή προέρχεται από τούρκο αγά.
Το 1937 ο εκ Μεμή καταγόμενος φιλόλογος Απ. Π. Φωτόπουλος έγραψε άρθρο στην τότε μηνιαία εφημερίδα Μεγαλόπολη, τονίζοντας το άτοπο της αλλαγής του ονόματος όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Το συγκεκριμένο τοπωνύμιο του χωριού ,προτιμέα είναι η απλούστερη γραφή Ελινίτσα αντίς της παραπειστικής Ελληνίτσα, αφού πολύ συχνά αυτό ακούγεται και Ελενίτσα κατά τη γνώμη του Μ. Vasmer, Die Staren in Griechenland, Leipzig 19702 6.153 δικαιολογώντας πιθανόν ότι το όνομα είναι σλάβικο από κατοίκηση Σλάβων την περίοδο 584-862μ.Χ. Το 1905 συντάχτηκε από τον Αθανάσιο Δ. Καρτσώνη ή Τακτικός, ονομάστηκε τακτικός επειδή πήγε πρώτος από το χωριό στρατιώτης, δηλαδή στον τακτικό στρατό, το 1850, το κείμενο «Της Φυλλάδας του Γεροταχτικού» που εξεδόθη το 1906 «Εν Καλάμαις (Καλαμάτα), εκ του τυπογραφείου Βασιλείου Δ. Μιχαλακέα» που περιγράφει την παράδοση των προγόνων του από τον πατέρα του Δημήτριο. Ο Αθανάσιος Δ. Καρτσώνης γεννήθηκε στις 9 Μαρτίου 1830. Παραθέτουμε με αποσπάσματα του κειμένου της φυλλάδας «Ιστορία του χωριού Μεμή του 1906» όπως έχει.
Κατά το πρώτο τούρκικο που ήρθαν οι τούρκοι στην Πελοπόννησο οι κάτοικοι εισήλθαν εις διάφορα φρούρια-κάστρα για να αποκρούσουν τους τούρκους. Ένα από τα φρούρια ήταν το κάστρο της Ωριάς-Εΐρας ή Οργιάς Γαρδικίου στα σύνορα Αρκαδίας-Μεσσηνίας που μετά από πολύ χρόνο πολιορκίας από τον ίδιο τον Μωάμεθ Β΄ κυριεύτηκε και καταστράφηκε «τον Μάιο του 1461 για την ιστορία».
Πολλοί παραδόθηκαν και άλλοι κατά την άλωση του κάστρου κατέφυγαν στους πρόποδες Β.Α. του τότε βουνού Ελληνίτσα που κατοίκησαν δημιουργώντας το χωριό Ρουσαλή αναγείροντας δύο ναούς του Αγίου Αθανασίου που υπάρχει και λειτουργείται μέχρι σήμερα το 1905 και την Αγία Ρουσαλή που σώζονται τα ερείπια της εκκλησίας.

Το χωριό Ρουσαλή εχάλασε δια παντός, χωρίς να μείνει κανένα ίχνος, πως δε συνέβη ο χαλασμός του χωριού κανείς δεν γνωρίζει. Ένας από τους κατοίκους του χωριού Ρουσαλή ευρέθη εις το χωρίον Κουρουνιού Γορτυνίας ως υπηρέτης και ονομάζετο Αντρέας, επειδή ήταν βραδύγλωσσος και στην προφορά των λέξεων ηκούετο ήχος του γράμματος Μ. οι κάτοικοι του Κουρουνιού τον ονόμασαν Μηστηκόν και έπειτα Μεμή. Αυτός ο Μεμής ενυμφεύθη και έζησε εις το Κουρουνιού όπου διηγόταν συχνά τον χαλασμό της πατρίδας του, και κάποια εποχή πήρε την γυναίκα και τα παιδιά του και επανήλθε εις την πατρίδα του όπου ήτανε έρημον και ανατολικά της Ρουσσαλής έκτισε την οικία του στην θέση του σημερινού χωριού. Αυτός ο Ανδρέας Μεμής υπήρξε ο ιδρυτής του χωριού που φέρει το όνομα του χωριού Μεμή. Το ιστορικόν της φυλλάδας του «Γεροταχτικού» περιέχει όλο το γενεαλογικό ιστορικό των απογόνων του Ανδρέα Μεμή ως το 1905.
Γεωγραφική περιγραφή του χωριού: Η Ελληνίτσα συνορεύει με τα χωριά , Τουρκολέκα, πατρίδα του Νικηταρά, την Ποταμιά, Καλύβια Λεονταρίου, με το ιστορικό Λεοντάρι, Βελιγοστή, Παραδείσια και Χειράδες ενώ απέχει 15 χιλιόμετρα από την Μεγαλόπολη.
Χτισμένο στις υπώρειες του αρχαίου Παρράσιου όρους που αργότερα λεγόταν Ελληνίτσα από την κατοίκηση των Σλάβων ,στα ανατολικά του χωριού περνάει ο ποταμός Γαθεάτας ή Ξερίλας λόγω ότι τους καλοκαιρινούς μήνες στερεύει το νερό, συνδέοντας την Ελληνίτσα προς το Λεοντάρι με την θαυμάσια γέφυρα του ποταμού, πετρόχτιστη που για την κατασκευή της έγινε δημοπράτηση με το Διάταγμα της 1/6/1883 (ΦΕΚ 217). Με άλλο διάταγμα της 18/11/1924 (ΦΕΚ 292) εγκρίθηκε και άλλη δαπάνη από 170.000 δραχμές για την ολοκλήρωση κατασκευής της γραφικής με τοξοειδείς καμάρες γέφυρας του ποταμού Ξερίλα κάτι που πρέπει να διευκρινίσουμε από τις ιστορικές έρευνες του Νίκου Καρύδη στην βιβλιογραφία του «Νότια Μεγαλοπολίτις» έκδοση 2015 ότι ο Ξερίλας κατά τον περιηγητή Παυσανία 174-175μ.Χ. είναι ο ποταμός Γαθεάτας και όχι ο ποταμός Καρνίωνας. Ο Καρνίωνας ποταμός είναι το ρέμα που ρέει στα σύνορα της Ελληνίτσας με την Βελιγοστή – πρώην Σαμαρά από τις Χειράδες και κάποιοι παρανοούν αντιστρέφοντας τις περιιηγήσεις του Παυσανία ταυτίζοντας τον ποταμό Ξερίλα με τον αρχαίο ποταμό Καρνίωνα.
Εμφάνιση του χωριού. Επίσημα το χωριό Μεμή εμφανίζεται στις απογραφές των Ενετών του 1700 στην δεύτερη Ενετοκρατία 1685-1715 στην διοικητική περιφέρεια του RISTRETO (DEL TERRITORIO DI LEONDARI) στον αριθμό 36 των 60 χωριών στο σύνολο της τότε περιφέρειας Λεονταρίου. Memi: Famiglie-οικογένειες 5. Άντρες, από 1-16 ετών 8, 16-30 ετ. 2, 30-40 ετ. 1, 40-50 ετ. -, 50-60 ετ. 2, γέροι -. Γυναίκες, 1-16 ετ. 6, 16-30 ετ. 3, 30-40 ετ. 1, 40-50 ετ. -, γριές 2. Σύνολον 25 άτομα.
Στα επίσημα στοιχεία των Ενετεών στον φάκελο 54/159 του αρχείου Γριμάνι το έτος 1696 πραγματοποιήθηκε απογραφή για την κατάσταση των εκκλησιών στην σημερινή επαρχία Μεγαλοπόλεως από τον Άγιο Αθανάσιο Χριστιανουπόλεως για λογαριασμό των Ενετών και στον (φάκελο 246ν) του αρχείου Γριμάνι με ερωτηματικό όμως, αναφέρεται η σημερινή Ελληνίτσα ως Ντελή-Μεμή με εκκλησία την Αγία Μαρίνα ως έχει. Χορίον Ντελή Μεμή εκκλησία της Αγίας Μαρήνας δεν έχει τύπωτες.
Το 1823 το Μεμή κατοικείτο από 6 άτομα, το 1829 έχει 33 άτομα, και το 1835 έχει 10 οικ. με 41 κατοίκους.
Με την σύσταση του Ελληνικού Κράτους σε Δήμους με το Β.Δ. 27 Νοεμβρίου 1840 το Μεμή υπάγεται στον Δήμο β΄ τάξεως Φαλαισίας με έδρα το Λεοντάρι(ον) με 188 κατοίκους, 1844 – 71 κατ., 1851 – 80 κατ., 1861 – 111 κατ., 1879 – 168 κατ., 1889 – 188 κατ. 95 άνδρες και 93 γυναίκες, 1896 – 224 κατ.1907 – 247 κατ. Με το διάταγμα της 18/8/1912 (ΦΕΚ 252/1912) το Μεμή γίνεται αυτοτελής κοινότητα και με το Δ/γμα 20/8/1927 ΦΕΚ 179/1927 μετονομάσθη εις Κοινότητα Ελληνίτσα. Το 1920 – 284 κατ., το 1928 η Ελληνίτσα έχει 588 κατ. 125 άνδρες και 133 γυναίκες. Στην απογραφή της 16ης Οκτωβρίου 1940 έχει 235 κατ. 121 άνδρες και 114 γυναίκες, 1951 – 196 κατ., 1961 – 151 κατ., 1971 – 74 κατ., 1981 62 κατ., 1991 – 82 κατ., 2001 – 95 κατ., 2011 – 50 κατ. Απογραφή υπάρχοντα ζώα τις 22 Ιανουαρίου 1970 στην Ελληνίτσα. Ίπποι 12, ημίονοι 22, όνοι 35, πρόβατα ποιμενικά 180, πρόβατα οικόσιτα 70, αίγες οικόσιτες 160, χοίροι παχύνσεως 170, χοίροι αναπαραγωγής 20, όρνιθες 800, κόνικλοι 100, κύνες 30.
Ιστορικά του χωριού: Αποσπάσματα από την φυλλάδα του γέρο τακτικού για τα βάσανα και τα δυστυχήματα του χωριού κατά τα έτη 1769 έως την Επανάσταση του 1821. Η αιτία για τα βάσανα του χωριού προήλθαν από τους κλέπτες Κορκολέους από τον Κραμποβό της Λυκόσουρας που κυνηγημένοι στο μεγάλο χαμό των Ορλοφικών του 1770 κατέφυγαν και κατοίκησαν στα σημερινά καλύβια Λεονταρίου που ήταν δάση απέραντα και κρύβονταν από τους τούρκους. Η συμμορία των Κορκολέων αποτελούμενη από 4-5 άτομα είχαν μαζί τους και ένα παιδί 12 χρονών. Την ημέρα κρύβονταν στα δάση και τη νύχτα έκαναν επιδρομές στο Μεμή και στα άλλα χωριά, ψάχνοντας τροφή για να ζήσουν. Μια γυναίκα όμως τους πρόδωσε στους αγάδες του Λεονταρίου. Ένας αγάς από την Ποταμιά, φθάνοντας κοντά στο Μεμή, είδε μεγάλο σώμα τούρκων να πολιορκεί το χωριό και μη γνωρίζοντας τι γίνεται εισήλθε πρώτος στο χωριό και επήγε στην οικία του Ανδρέα Μεμή ρωτώντας που κρύβονται οι Κορκολέοι. Η γυναίκα του Ανδρέα Μεμή έφυγε κρυφά πηγαίνοντας να προδώσει αυτούς που εγνώριζε, αλλά ο αγάς την πήρε χαμπάρι και την ακολούθησε στο μεγάλο δέντρο που κρύβονταν οι Κορκολέοι που από τον τρόμο τους έφυγαν και λησμόνησαν το παιδί που κοιμόταν ολίγον μακρύτερα. Κρυπτόμενοι εις ένα βράχο είδαν το παιδί στα χέρια του Ριτσέπι αγά και ο πατέρας του παιδιού Κόρκολας είπε στον αγά άφησε το παιδί γιατί θα σε φονεύσω. Ο αγάς δεν υπάκουσε και ο Κόρκολας τον εφόνευσε παίρνοντας το παιδί. Τον αγά παρέλαβαν οι τούρκοι και τον μετέφεραν στο Λεοντάρι που συνάθροισαν μεγάλο σώμα και δια νυκτός πολιόρκησαν το χωριό πλην του ανατολικού μέρους που κατέφυγαν οι κάτοικοι και σώθηκαν και μόνον ο μικρός Αθανάσιος συνελήφθη που τον παλούκωσαν οι τούρκοι ζωντανό και έζησε 4 ημέρες στο σουβλί παλουκωμένος φωνάζοντας ο μικρός άδικα βασανίζομαι.
Πολλά βάσανα υπέφεραν οι κάτοικοι του χωριού από τον φοβερό τούρκο Αμουντάγα-αγά που είχε την περιουσία των Μεμέων διότι στα συμβόλαια που είχαν κάνει καταδιωκόμενοι κάθε φορά από τους τούρκους τα είχαν βάλει μέσα σ’ ένα καλάμι που το είχαν κρύψει στην τρύπα ενός βράχου και από την πολυκαιρία το ελησμόνησαν και το έχασαν.
Ο Αμουντάγα-αγάς μόλις αγνάντευε από την κυδωνιά και εχλιμίτρα το άλογό του όλοι οι κάτοικοι του χωριού έφευγαν από τον φόβο τους. Αλλά κατά το έτος 1821 ο αγάς συνελήφθη από τους Κοκοτέους από το χωριό Σπανέικα εις την Τρίπολιν και έπαθε μεγάλα βάσανα, του έβγαλαν τα δόντια με την τανάλια, του ξερίζωσαν τα μουστάκια με την ανεμοδούρα και πολλά άλλα, μέχρι που πέθανε προς εκδίκηση γιατί είχε φονεύσει τον πατέρα τους Ηλία Κόκοτα.
Η ιστορία του χωριού Μεμή, σήμερα Ελληνίτσα αξίζει πολλών επαίνων για την τοπική ιστορία που αναφέρεται από τον Δημήτριο Καρτσώνη με κάθε λεπτομέρεια που έζησε τα γεγονότα από το 1787 που γεννήθηκε έως την 28 Μαρτίου 1873 που απεβίωσε και κατέγραψε ο υιός του Αθανάσιος Καρτσώνης το 1905 και αναφέρει ότι το βιβλίον αυτό να φυλαχθεί σαν εικόνα, όποιος το έχει στα χέρια του να το φυλάξει να έχει την ευχή μου εκ καρδίας μου και ευλογημένος από τον Θεό να είναι και να κάνει του Αβραάμ τα καλά.
Πηγές:
- Η Ιστορία της Ελληνίτσας, έκδοση 1965 από τον δάσκαλο Καρτσώνη.
- Η Μεγαλοπολίτιδα του Αθανασίου Τζώρτζη
- Κώστας Κανέλλος από το Ραψομμάτη

Αναδημοσίευση από εφημερίδα ΑΡΚΑΔΙΚΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ