Νίκος Δελφάκης, Τρίπολη 10-10-2016
*****
Με τα άρθρα 8 και 9 του Ν. 4411/2016 προβλέφτηκαν: 1) Εξαλείφεται το αξιόποινο και παύει η δίωξη των πταισμάτων και των πλημμελημάτων για τα οποία ο νόμος προβλέπει ποινή φυλάκισης μέχρι δύο χρόνια και οι πράξεις είχαν γίνει μέχρι 31-03-2016. 2) Ποινές φυλάκισης μέχρι 6 μηνών που έχουν επιβληθεί σε κατηγορούμενους και δεν έχουν ακόμα εκτελεστεί (συνήθως επειδή είχε ασκηθεί έφεση), παραγράφονται και δεν εκτελούνται. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, δεν είναι αντικείμενο του παρόντος άρθρου, αφού σκοπός του δεν είναι η νομική ανάπτυξη των παραπάνω ρυθμίσεων, αλλά η κοινωνική διάστασή τους.

Βεβαίως πρέπει να πούμε ότι δεν είναι 1η φορά που ψηφίζονται τέτοιες διατάξεις, ανάλογες υπήρξαν από το 2011 και εντεύθεν. Με τον συγκεκριμένο νόμο διευρύνθηκαν όμως οι περιπτώσεις, αφού οι προηγούμενοι αντίστοιχοι νόμοι αναφέρονταν στις αξιόποινες πράξεις που προέβλεπαν ποινή φυλάκισης έως ένα έτος, τώρα καταλαμβάνει και τις περιπτώσεις φυλάκισης μέχρι δύο ετών.
Από 1η άποψη το θέμα φαίνεται να μην ενδιαφέρει γενικά το λαό, παρά μόνο τους νομικούς και όλους όσοι είχαν εμπλοκή, είτε υπό την ιδιότητα του κατηγορουμένου είτε του μηνυτή σε τέτοιες πράξεις. Κι όμως, για άλλη μια φορά η ελληνική πολιτεία εκτίθεται ανεπανόρθωτα και αποδεικνύεται περίτρανα το συνεχές χάος. Πώς μια πράξη που θεωρείται ποινικώς κολάσιμη, τόσο κατά την γενική αίσθηση, όσο και κατά τους νόμους, μπορεί να ξε-θεωρείται, ουσιαστικά, με έναν έμμεσο τρόπο; Πώς επηρεάζει αυτό τους εμπλακέντες πολίτες σχετικά με τον σεβασμό στις αποφάσεις του κράτους και όσον αφορά την ασφάλεια που πρέπει να νιώθουν για τη λειτουργία των θεσμών; Πώς και γιατί με περίσσεια ελαφρότητα το κράτος δημιουργεί κατηγορίες πολιτών, που για το ίδιο ακριβώς αδίκημα άλλος έχει καταδικαστεί και άλλος όχι; Και άλλα πολλά.
Επισημαίνουμε ότι τα αδικήματα που υπάγονται δεν είναι και αμελητέα, π.χ. υπάγεται η δυσφήμηση, η εξύβριση, η απειλή, η από πρόθεση ελαφρά σωματική βλάβη, περιπτώσεις παράνομου κυνηγίου κλπ. Ας δούμε ορισμένα παραδείγματα:
Ι. Από πλευράς του μηνυτή:
Α. Πολίτης δυσφημείται ή εξυβρίζεται ή απειλείται ή τρώει και καμιά μπουνιά στο στήθος από άλλον, καταμεσής του δρόμου ενώπιον πλήθους ανθρώπων. Προφανώς θίχτηκε, ίσως μπορούσε και να τον πλακώσει στο ξύλο τον άλλον, αλλά συγκρατήθηκε και θέλησε να καταφύγει στη δικαιοσύνη. Υπέβαλε μήνυση και πλήρωσε, προκειμένου να την υποβάλει, 100€ παράβολο δημοσίου και αν δήλωσε και παράσταση πολιτικής αγωγής άλλα 50€. Κάποια αμοιβή θα πλήρωσε και στον τάλαινα δικηγόρο του. Περιμένει την ηθική του δικαίωση στη δίκη που θα ακολουθήσει. ΄Ισως και να είναι ένας πολίτης που δεν έχει καμιά άλλη εμπλοκή με τη δικαιοσύνη και δεν θα έχει ποτέ και στο μέλλον. Μια, αυτή η υπόθεση του έτυχε σε όλη τη ζωή του και εκεί που περιμένει τη δίκη να δικαιωθεί, πληροφορείται ότι δεν θα γίνει η δίκη, εξαλείφτηκε το αξιόποινο!!! Ο μάγκας γλίτωσε!!
Β. Πολίτης μηνύει κάποιον για κάποιο από τα παραπάνω αδικήματα και για ακόμα βαρύτερα (πλήρωσε 100€ για παράβολο δημοσίου και αν δήλωσε και παράσταση πολιτικής αγωγής άλλα 50€). Κάποια αμοιβή θα πλήρωσε και στον τάλαινα δικηγόρο του. ΄Εγινε η δίκη σε 1ο βαθμό, ο μηνυτής δαπάνησε μερικά χρήματα ακόμα και ο κατηγορούμενος καταδικάστηκε σε φυλάκιση 6 μηνών. Ο μηνυτής ένιωσε μια κάποια δικαίωση και ικανοποίηση, πείστηκε ότι λειτουργεί το κράτος και οι θεσμοί στη χώρα. Ωστόσο ο κατηγορούμενος άσκησε έφεση και ακόμα δεν είχε γίνει το Εφετείο μέχρι που δημοσιεύτηκε ο νόμος. Πληροφορείται, λοιπόν, ότι δεν θα γίνει η δίκη στο εφετείο, παρεγράφη το αξιόποινο!! Ο μάγκας γλίτωσε!!
ΙΙ. Από πλευράς του κατηγορουμένου:
Α. Κατηγορούμενος που πράγματι τέλεσε μια από τις παραπάνω πράξεις έγινε το δικαστήριο πριν την ισχύ του ν. 4411/2016 και καταδικάστηκε σε κάποια, μικρή έστω, ποινή φυλάκισης. Δεν άσκησε έφεση, αποδέχτηκε κατ΄ ουσίαν την όποια ευθύνη του και τις μικρές συνέπειες. Γείτονάς του - κατηγορούμενος που είχε τελέσει τα ίδια αδικήματα, δεν είχε προλάβει όμως η δικαιοσύνη, δεν είχε γίνει το δικαστήριο. Αυτός δεν καταδικάζεται!!. ΄Η, ας πούμε στην ίδια περίπτωση, ο κατηγορούμενος που δέχτηκε την ποινή του Α/θμίου δικαστηρίου παραμένει με τη μικρή του καταδίκη, ενώ ο γείτονάς του που είχε κι αυτός καταδικαστεί για τα ίδια αδικήματα, άσκησε έφεση, το Β/θμιο δεν είχε ακόμα γίνει, ώστε αυτός γλίτωσε ενώ ο πρώτος όχι!!
Β. Κατηγορούμενος που καταδικάστηκε από το Α/θμιο Δικαστήριο αδίκως και εσφαλμένως σε ποινή φυλάκισης 6 μηνών (δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις). ΄Ασκησε αμέσως έφεση, θεωρώντας ότι στο Β/θμιο δικαστήριο θα αθωωθεί και θα αρθεί το σφάλμα. Δημοσιεύτηκε όμως ο νόμος και ενώ περιμένει να γίνει το δικαστήριο για να αθωωθεί πανηγυρικά, χάνει την ευκαιρία! Η δίκη στο β΄ βαθμό δεν γίνεται, ο εισαγγελέας την απέσυρε και παραμένει να του κραδαίνει ο άλλος «σε καταδίκασα ρε».
Θα μπορούσε να αναφέρει κανείς και άλλα παραδείγματα, επαναλαμβάνω ο στόχος του άρθρου δεν είναι η στενή νομική ανάπτυξη.
Αυτά, δεν ξέρω αν γίνονται σε άλλη χώρα, στην Ουγκάντα γίνονται; Ξέρω κι εγώ, μάλλον, όχι. Το κράτος είναι σαν να ρίχνει ζαριά, για ορισμένους φέρνει εξάρες και για άλλους ντόρτια. ΄Ετσι στην τύχη και όπου κάτσει, χωρίς προκαθορισμένες και σαφείς κατηγοριοποιήσεις . Θα περίμενε λοιπόν κανείς να δικαιολογεί στην αιτιολογική έκθεση του νόμου αυτά τα πρωτοφανή, με κάποια αιτιολογία που περίπου θα έλεγε ότι πρέπει να υπηρετηθεί ένας μεγαλύτερος σκοπός, ώστε μπορεί να υπάρχουν βεβαίως κάποιες αδικίες και διαφορετική αντιμετώπιση ίδιων περιπτώσεων, κατά τύχη, αλλά γίνεται προκειμένου να ...;; Η αιτιολογική έκθεση αναφέρει ξερά: «για αξιόποινες πράξεις σχετικά χαμηλής απαξίας ..... η ρύθμιση κρίνεται αναγκαία ως τρόπος διαχείρισης του σχετικού αριθμού υποθέσεων που εισάγονται στα ποινικά δικαστήρια ...». Μάλλον εννοεί, με διπλωματική γλώσσα, την αποσυμφόρηση των δικαστηρίων. Αιτιολογία αστεία και απαράδεκτη. Αν είναι χαμηλής απαξίας, δεν έχει το κράτος παρά να τροποποιήσει τις διατάξεις και να μην θεωρούνται πλέον ποινικά αδικήματα οι πράξεις που αφορά ο νόμος, ώστε και οι πολίτες να το γνωρίζουν. Μέχρι τότε δεν μπορεί εμμέσως να προβαίνει σε αλλαγή ουσιαστικά των ισχυόντων.
(Ο μοναδικός αντίλογος είναι ότι οι χρηματικές απαιτήσεις δεν παραγράφονται, καθόλου δεν αρκεί όμως, αφού πρέπει να ασκήσει ο παθών αγωγή και με την δεδομένη μικρή χρηματική ικανοποίηση που επιδικάζουν τα δικαστήρια θα του έρθει «ίσα βάρκα ίσα νερά» και δεν θα μπει, συνήθως, στη διαδικασία αυτήν).
΄Ισως και να μην το είδα εγώ, έψαξα να βρω τις απόψεις των διοικήσεων των δικηγορικών συλλόγων της χώρας για το θέμα, δεν βρήκα. Εξαντλήθηκαν στην πολύμηνη περυσινή αποχή, φαίνεται.